Zelfstandige behandelcentra (ZBC’s) grijpen bij een gelijk aantal diagnoses voor enkele veel voorkomende diagnoses vaker operatief in dan ziekenhuizen. Dit komt naar voren uit een landelijk onderzoek naar praktijkvariatie van Zorgverzekeraars Nederland (ZN).
Het onderzoek van ZN spitst zich toe op zeven veel voorkomende klachten, te weten carpaal tunnel syndroom, staar, galblaasverwijdering, heupvervanging en knievervanging vanwege artrose, liesbreuk en rughernia. Het onderzoek maakt per ziekenhuis of zelfstandig behandelcentrum inzichtelijk hoe vaak gekozen wordt voor een operatie bij een patiënt met de betreffende aandoening.
Met name bij de aanpak van cataracten en carpaal tunnel syndroom doen particuliere klinieken bij een gelijk aantal diagnoses meer operaties. Op een lijst met het aantal operaties per 100 duizend inwoners zijn de eerste zeven plekken bij beide aandoeningen voor zelfstandige klinieken.
Overbehandeling
Van rughernia was al langer bekend dat er sprake is van grote praktijkvariatie. Deze bevindingen worden in het ZN-onderzoek bevestigd. Hier bezetten de ZBC’s de bovenste vier plekken op de lijst van aanbieders die veel opereren.
Het onderzoek laat ook tussen de ziekenhuizen onderling verschillen zien. Hetzelfde geldt voor de regio’s. Waar alle Amsterdamse ziekenhuizen terughoudend zijn met het verwijderen van de galblaas, gebeurt dit in Noord-Nederland juist bijzonder veel. Dergelijke praktijkvariatie betekent volgens ZN niet dat er per definitie sprake is van overbehandeling of onnodig medisch ingrijpen. “Bij praktijkvariatie is geen norm bekend”, aldus ZN in een toelichting. “De gegevens over praktijkvariatie dragen bij aan de discussie over gepast gebruik binnen de zorg; waarbij het zowel kan gaan om onder- als overbehandeling.”
Doorverwijzingen
Volgens Marijn Lamers van Zelfstandige Klinieken Nederland (ZKN) is het niet vreemd dat ZBC’s in sommige gevallen vaker operatief ingrijpen. Niet zelden zijn ze gespecialiseerd in een beperkt aantal verrichtingen, waardoor ze een meer dan gemiddeld aantal verwijzingen voor operaties krijgen. Ook kiezen patiënten die in het ziekenhuis te horen krijgen dat ze geopereerd moeten worden vaak alsnog voor een zelfstandige kliniek vanwege de korte wachttijd.
Ook wijst Lamers er op dat het verwijsgedrag van de huisarts en de gezondheidsuitkomsten zoals door de patiënt ervaren niet in het onderzoek zijn opgenomen. Ook betreft het cijfers uit 2011 en vroeger. Toch acht ZKN het ZN-onderzoek een goede tussenstap op weg naar beter inzicht op basis van actuelere en completere informatie. “Over de jaren heen zien we een beeld met grote schommelingen”, stelt Lamers. “Als klinieken hebben we de verantwoordelijkheid om aan te tonen dat we niet zomaar operatief behandelen om geld te verdienen, maar dat we daadwerkelijk mensen beter maken.”
