Spoedeisende Hulpafdelingen (SEH’s) in ziekenhuizen hebben het steeds drukker en dat komt vooral door 65-plussers die zijn gevallen of te lang met hun klachten hebben rondgelopen. Dat is een direct gevolg van het feit dat ouderen langer thuis wonen. Dit concludeert fluent na een onderzoek onder 43 ziekenhuizen.
De ziekenhuizen ervaren de groei van de acute zorg als knelpunt. “De planbare zorg wordt verdrongen door de toegenomen druk op de spoedeisende zorg”, stelt Geert de Kousemaeker, directeur van fluent. In 2016 was er een toename van 19 procent in het aantal met spoed binnengebrachte 65-plussers op de SEH’s van ziekenhuizen. Deze groei vertaalt zich in een budgettaire groei van 9 procent voor deze groep, in de eerste vier maanden was dit al meer dan zorgverzekeraars hadden ingecalculeerd. Volumeoverschrijdingen lagen toen al op de loer.
De totale kosten voor ouderen zijn in 2016 met bijna 800 miljoen euro toegenomen, vooral door stijging curatieve zorg. “Bezuinigingen in de langdurige zorg leiden dus tot hogere financiële lasten op de zorgverzekeringswet”, zegt De Kousemaeker.
Trendbreuk
Uit het onderzoek van fluent blijkt dat de groei van de acute zorg verder gaat dan op basis van demografie verwacht mag worden. De groei is bij 65-plussers sterker dan bij andere leeftijdsgroepen. Er is ook een duidelijke trendbreuk met voorgaande jaren. In de toegenomen stroom naar de ziekenhuizen zijn grofweg twee hoofdstromingen te zien: patiënten met cardiologische of neurologische problemen en patiënten met letsels, ofwel breuken en kneuzingen. “Als we de diagnosegroepen nader bekijken, valt het op dat de grote toename vooral zichtbaar is bij complicaties en val-incidenten”, licht De Kousemaeker toe.
Bij patiënten uit de kwetsbare oudere groep wordt ook een stijging van algemene klachten gezien. Patiënten zijn vaak ter observatie opgenomen en liggen met relatief lichte klachten in het ziekenhuis. Deze ontwikkeling was ook al in 2015 waarneembaar.
De patiënt die op de SEH belandt, wordt ouder. “De gemiddelde leeftijd in de vergeleken periode laat een stijging met ongeveer 1,7 jaar zien. Deze stijging is bij de rurale ziekenhuizen groter dan bij de grootstedelijke ziekenhuizen, maar blijft over de korte tijdsperiode significant en ver boven de bevolkingsgroei”, aldus De Kousemaeker.
Oorzaken
Bij het zoeken naar oorzaken van de toegenomen drukte in de acute zorg heeft fluent ook een aantal andere factoren bekeken. Wijzigingen in wet en regelgeving, veranderd beleid rondom huisartsenposten, veranderingen in het protocol ambulance diensten en de griepepidemie boden geen van alle voldoende verklaring voor de drukte op de eerste hulp.
Wel ziet fluent duidelijk de effecten van veranderingen in de Verzorgings- en Verpleeghuizen en Thuiszorg. “Doordat ouderen langer thuis blijven wonen, ontbreekt het ze aan vroegdiagnostiek die er wel was in de VVT-instellingen. Hierdoor kunnen klachten ongezien verergeren. Ook vallen ze thuis sneller”, stelt onderzoeker De Kousemaeker.
De stijging van algemene klachten in deze groep wordt mogelijk verklaard aan de behoefte tot monitoring van deze groep kwetsbare ouderen. Dit was in de verzorgings- en verpleeghuizen wel mogelijk maar vanuit de thuissituatie niet. “Als we kijken naar de correlatie tussen het Wmo-beleid per gemeente en de bezuinigingen hierop van 2015 naar 2016 enerzijds en de toename op de spoedzorg in 2016 valt het duidelijke verband op tussen beide aspecten”, concludeert fluent.
De ziekenhuizen die aan het onderzoek van fluent deelnamen, vermoeden ook een effect van zorgmijding door kwetsbare ouderen, waardoor complicaties toenemen.
43 ziekenhuizen
Voor het onderzoek vergeleek fluent de data van 43 ziekenhuizen uit de eerste vier maanden van 2016 met dezelfde periode in 2015. Het onderzoek richt zich op de geregistreerde zorgproducenten in die periode. De vraag die fluent wilde beantwoorden, is of de toename incidenteel of structureel van karakter was en welke oorzaken eraan ten grondslag lagen.
