Er bestaan grote verschillen in de mate waarin ziekenhuizen richtlijnen en adviezen op het gebied van patiëntveiligheid toepassen. Mede hierdoor gaan de ziekenhuizen hun doelstelling om vermijdbare sterfte en schade onder patiënten te halveren voorlopig niet halen.
Een en ander blijkt uit rapportage van onderzoeksinstituut NIVEL naar de implementatie van het VMS Veiligheidsprogramma. Het veiligheidsprogramma, dat liep van 2008 tot begin dit jaar, telt tien speerpunten. Op deze punten laten de ziekenhuizen onderling grote verschillen zien. Ook tussen afdelingen van hetzelfde ziekenhuis bestaan verschillen.
Medicatieveiligheid
Over de gehele linie schieten de ziekenhuizen vooralsnog tekort op het gebied van medicatieveiligheid en het verminderen van het aantal wondinfecties. Ook de veiligheid rond het injecteren van geneesmiddelen is niet optimaal. Gaat het daarentegen over het voorkomen van ernstige nieraandoeningen, het invoeren van hartrevalidatieprogramma’s en het opzetten van spoedinterventieteams, dan hebben de ziekenhuizen wel resultaten weten te boeken.
Opvallend
Opvallend zijn de resultaten bij het terugdringen van ernstige bloedbaaninfecties. Als gevolg hiervan is de relatieve sterfte door bloedbaansepsis met 17 procent gedaald, 2 procent meer dan het streefcijfer. Volgens een woordvoerder van de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen (NVZ) geeft een dergelijk percentage aan dat “er duidelijk iets gebeurt in de ziekenhuizen”. De onderzoekers concluderen dat de grote verschillen er voor zorgen dat “het behalen van de overall doelstelling per thema op landelijk niveau vrijwel onmogelijk is”.
Multidisciplinair
De onderzoekers noemen een aantal factoren die het succes van het veiligheidsprogramma beïnvloeden. Zo blijkt de toepassing van veiligheidsrichtlijnen lastiger naarmate er meer disciplines bij betrokken zijn. Ook de mate van wetenschappelijke onderbouwing en de thematische aansluiting bij lopende projecten of bestaande richtlijnen zijn van belang voor succesvolle implementatie. Dat geldt ook voor de beschikbaarheid van tijd, geld en mankracht.
Afwijken
Daarnaast zijn er inhoudelijke redenen waarom ziekenhuizen afwijken van de VMS-richtlijnen, constateren de onderzoekers. Daarbij wijken de geformuleerde adviezen soms af van internationale richtlijnen. Reden voor zorgprofessionals om ze niet te onderschrijven. Daarnaast maakt de individuele situatie van de patiënt het soms noodzakelijk om van de gegeven adviezen af te wijken.
Schade
Volgens onderzoek uit 2007 zijn er jaarlijks meer dan 1.700 vermijdbare sterfgevallen in Nederlandse ziekenhuizen. Daarnaast lopen ruim 30.000 patiënten vermijdbare schade op. In een tweede studie uit 2010 lagen deze cijfers met 1960 vermijdbare sterfgevallen en 39 duizend gevallen van vermijdbare schade zelfs nog hoger. Voor de ziekenhuizen waren deze uitkomsten reden om werk te maken van de patiëntveiligheid. Ook branchevereniging NVZ profileert zich op dit thema. Dinsdag 11 juni houdt de NVZ een groot internationaal congres over patiëntveiligheid.
