Cleaner maid woman with plastic basket and cleaning supplies
Ziekenhuizen doen nog altijd niet genoeg om zorginfecties te voorkomen. Van de 25 locaties die de Gezondheidszorg (IGZ) heeft bezocht in 2015, bieden slechts drie voldoende veilige zorg op het gebied van het voorkómen van infecties. Zo zijn de reiniging en desinfectie een punt van zorg en zijn de isolatiekamers in de ziekenhuizen technisch niet goed.
De IGZ deed in 2013 al onderzoek naar het voorkómen van zorginfecties. Ziekenhuizen hebben sinds die tijd ‘wel veel verbeterd, maar nog niet voldoende’. Volgens de Inspectie volgen de medewerkers in de bezochte ziekenhuizen de regels voor persoonlijke hygiëne beter dan in 2013. “Het lijkt erop dat de cultuur in ziekenhuizen op dit gebied veranderd is”, aldus de IGZ, die dit positief vindt. Vooral het juist dragen van werkkleding en het onbedekt houden van armen en handen gaat veel beter.
Wel wijst de Inspectie erop dat sommige andere zaken wel nog dringend moeten verbeteren. Een voorbeeld is het niet goed gebruiken van niet-steriele handschoenen; dit kan in veel ziekenhuizen zorgen voor verspreiding van bacteriën. Sowieso zijn de reiniging en desinfectie ‘een voortdurende bron van zorg’ voor de Inspectie. “Verantwoordelijkheden zijn niet goed belegd, de schoonmaak wordt niet goed uitgevoerd, en er is onvoldoende controle op.” In de meeste ziekenhuizen heeft de Inspectie tekortkomingen aangetroffen in de uitvoering van de schoonmaak.
De IGZ wijst erop dat de raad van bestuur wettelijk eindverantwoordelijk zijn voor het leveren van goede zorg in het ziekenhuis. Voor beide taken geldt dat deze verder af staan van het zorgproces en vaak belegd zijn bij de uitvoerders, meestal externe partijen.
“De ziekenhuizen nemen onvoldoende verantwoordelijkheid om de kwaliteit van deze taken te borgen. De randvoorwaarden voor de zorg staan echter in directe relatie tot de patiëntgebonden zorgprocessen, er is geen reden om hier minder aandacht aan te besteden. Bestuurders moeten aandacht hebben voor de microbiologische risico’s in alle processen van het gehele ziekenhuis.” Volgens de IGZ is dit vooralsnog onvoldoende het geval. “Dit is risicovol.”
Onder de maat
Behalve reiniging en desinfectie zijn er nog andere aandachtspunten. Zo zijn de technische voorzieningen in isolatiekamers niet op orde, waardoor het juiste, veilige gebruik van de sluiskamers niet mogelijk is. Bovendien oefent zorgpersoneel niet met de isolatieprocedures en is er weinig nascholing op dit specifieke gebied. Verder noemt de IGZ de risicoinventarisatie bij patiënten aan de poort voor bijzonder resistente micro-organismen (BRMO) ‘onder de maat’.
Van de 25 ziekenhuizen die de Inspectie in 2015 heeft bezocht, hebben slechts drie alle zaken op orde: het Haga, IJsselland en Van Weel Bethesda. De andere 22 moeten in meer of mindere mate verbeteringen aanbrengen met betrekking tot infectiepreventie. Dit zijn: Albert Schweitzer, Antonius (Sneek), Catharina (Eindhoven), Erasmus Medisch Centrum (Sophia), Ikazia, Isala klinieken, Laurentius, Meander Medisch Centrum (Amersfoort), Medisch Spectrum Twente, Ommelander zorggroep (Winschoten), Onze Lieve Vrouwe Gasthuis, St. Antonius (Nieuwegein), Stichting Ziekenhuis Amstelland, Treant zorggroep (Leveste Scheper in Emmen), UMCG, Van Weel Bethesda, VieCuri Medisch Centrum, VUmc, Westfries Gasthuis (Hoorn), Bernhoven, Gelderse Vallei, ZorgSaam Zeeuws Vlaanderen (Terneuzen), Zuyderland MC.
De Inspectie legt waar nodig maatregelen op. Bij een gering aantal zaken die onvoldoende scoren moet het ziekenhuis maatregelen nemen en met het verslag van een eigen audit aantonen dat daarmee de zorg op voldoende niveau is gebracht. Bij grote tekortkomingen op een specifiek onderwerp, of als er onvolkomenheden zijn geconstateerd op meerdere onderwerpen, bezoekt de IGZ het ziekenhuis opnieuw. Inmiddels heeft zij tien van de veertien herbezoeken uitgevoerd in de afgelopen maanden.
Zorgen
De eerste herbezoeken baren de Inspectie zorg. Bij een ziekenhuis heeft de inspectie het toezicht na het herbezoek direct kunnen afsluiten. Zeven ziekenhuizen moesten opnieuw op onderdelen audits doen. Bij twee ziekenhuizen zijn opnieuw herbezoeken nodig. Deze ziekenhuizen hebben een half jaar tijd gekregen om te verbeteren, maar zij hebben in de ogen van de Inspectie onvoldoende vooruitgang geboekt. “Nog steeds kunnen zij onvoldoende veilige zorg leveren.” De IGZ noemt het ‘niet acceptabel dat ziekenhuizen achterblijven’, terwijl zij voor de tweede keer kwam toetsen of ze voorbereid zijn op de toename van antibioticaresistentie.
Vanwege de ernst van de problematiek, en de tekortkomingen die ook nu weer zijn geconstateerd in de ziekenhuizen, zal de Inspectie ook de komende jaren het toezicht op infectiepreventie en antibioticabeleid voortzetten. De Inspectie zal daarbij kijken naar de zorg die de ziekenhuizen leveren aan de eigen patiënten en naar de rol die de ziekenhuizen op zich nemen ten opzichte van de andere zorginstellingen. “Om antibioticaresistentie het hoofd te bieden is immers een geïntegreerde aanpak nodig, door de gehele keten van zorg heen.” Dit vereist volgens de IGZ samenwerking en kennisuitwisseling en betekent ook voor de ziekenhuizen dat zij een actieve rol nemen.
