Ziekenhuizen doen er verstandig aan om een Chief Information Officer (CIO) aan te stellen voor het ontwikkelen van een e-health-strategie, innovatie te stimuleren en om dit vervolgens te implementeren. Ziekenhuizen erkennen weliswaar dat een CIO een belangrijke toegevoegde waarde heeft voor de organisatie, maar ze weten niet altijd hoe ze die rol moeten invullen. Dit komt naar voren in de masterthesis over de toegevoegde waarde van de CIO, van Michael van der Velden.
Van der Velden interviewde voor zijn onderzoek, dat hij uitvoerde als afsluiting van een MBA op Nyenrode, zeventien mensen uit de hogere regionen van ziekenhuizen, onder wie rvb-leden, CIO’s en IT-managers. Vier van hen werken in een academisch ziekenhuis, zeven in een algemeen ziekenhuis en zes in een topklinisch ziekenhuis. Van der Velden zelf werkt als senior IT-manager bij MC Groep, maar die organisatie heeft hij niet betrokken bij zijn onderzoek.
Ziekenhuizen in Nederland digitaliseren in toenemende mate de werkomgeving om zakelijke processen te optimaliseren, operationele kosten te verlagen en om te komen tot vernieuwing van de patiëntenzorg, en tegelijkertijd de zorg betaalbaar te houden. Toch lopen ziekenhuizen zo’n vijf tot tien jaar achter op informatie en technologie gebied, in vergelijking met bijvoorbeeld de financiële sector. Volgens Van der Velden nemen de eisen aan technologie exponentieel toe, waardoor inlopen op achterstand moeilijk is te realiseren, onder meer door beperkte middelen en kennis. In zijn optiek kan dit probleem worden ondervangen door een CIO aan te stellen, of in elk geval iemand die eindverantwoordelijk is voor het ontwikkelen van een digitale- en IT-strategie en tevens verantwoordelijk is voor alle informatie en technologie.
Geen CIO aanstellen
Tot zijn verrassing zien enkele ziekenhuizen weliswaar in dat IT belangrijk is en dat iemand daarvoor verantwoordelijk moet zijn binnen het ziekenhuis, maar worstelen bestuurders met de vraag hoe ze een dergelijke rol moeten organiseren op het vlak van operatie, innovatie en medische technologie. De rol van de CIO kan daar juist aan bijdragen door een integrale en holistische blik op alle facetten van informatie en technologie, volgens Van der Velden. Het is verstandig om in deze constructie een CMIO in te passen. Een CMIO is een medisch specialist die de CIO adviseert over de medische zaken en affiniteit heeft met ICT. Verder is het van belang dat de rol voldoende middelen en mandaat krijgt om de implementatie ook daadwerkelijk te realiseren.
Sommige ziekenhuizen hebben al een CIO in dienst, maar de strategische functie wordt lang niet overal goed ingevuld. De rol van de CIO wordt verschillend ingevuld in verschillende soorten ziekenhuizen. In algemene ziekenhuizen wordt de rol ingevuld door de IT manager. In topklinische ziekenhuizen krijgt diegene meer ruimte om zich ook te richten op innovatie. Binnen deze ziekenhuizen krijgt de rol ook een steeds groter strategisch karakter, maar is er tevens nog een lange weg te gaan Dit geldt ook voor de CIO in universitair medische centra. En dan hangt de rol van de CIO ook nog af van factoren als bijvoorbeeld de grootte of cultuur van het ziekenhuis.
Standaarden
Naast innovatie en e-health zijn er meer thema’s waarmee een CIO zich bezig zou moeten houden, zoals harmonisatie van IT-systemen. Er vinden steeds meer fusies en samenwerkingsverbanden plaats tussen ziekenhuizen. Een IT-manager zegt in het onderzoek: “Samenwerkingsverbanden tussen ziekenhuizen onderling zijn alleen mogelijk als ze informatie met elkaar kunnen uitwisselen. Dit vereist een IT-architectuur met strikte standaarden met betrekking tot wat (de content) en hoe (het technische aspect)”. Naast de harmonisatie van systemen spelen er ook thema’s als big data, analyse en business intelligence, evenals aspecten met betrekking tot governance en security.
Van der Velden adviseert ziekenhuizen om een duidelijke digitale strategie te verwoorden en hierin een e-health-strategie en een focus op patiënten ervaringen te verwerken. Daarnaast zouden ziekenhuizen er verstandig aan doen een CIO aan te stellen omdat IT volgens hem meer is dan het beheer van infrastructuur en applicaties, zoals de huidige rol van IT is. De toegevoegde waarde van IT richt zich in zijn optiek veel meer op de samenhang, ontwikkeling en digitalisering van informatie met behulp van technologie.
Toekomstige ontwikkelingen
De rol van de CIO is volgens Van der Velden effectiever als hij zich niet alleen richt op huidige ontwikkelingen, maar juist op toekomstige. “Dit is vooral belangrijk omdat veranderingen als gevolg van innovaties van buiten niet alleen invloed hebben op de koers van een individueel ziekenhuis, maar op de gezondheidszorg als geheel.” Een CIO zou dan ook veranderingen moeten regisseren, in plaats van de huidige situatie te handhaven. De CIO zou daarmee ook verantwoordelijk moeten zijn voor de verander portefeuille van de organisatie, waaronder ook het elektronisch patiëntendossier, elektronisch verpleegkundig dossier, waarbij de technologische component nog altijd heel belangrijk blijft.
Van der Velden vindt dat de rol van de CIO een flink gewicht moet krijgen. Een plek in de raad van bestuur is niet per se noodzakelijk, maar zou wel helpen om het belang van de rol duidelijk te maken. Hij pleit ervoor om de CIO op z’n minst een stevig mandaat te geven op het gebied van inzet van informatie en technologie. Ook vindt hij dat raden van toezicht een lid moeten aantrekken die de functionaliteiten en potentie van IT begrijpt. “Om toezicht te kunnen houden op de digitale-strategie, moeten toezichthouders er wel verstand van hebben.”
