Het geneesmiddel is volgens ZiN bewezen effectief in het verlagen van het gewicht. Er zijn echter grote onduidelijkheden over de gezondheidseffecten voor patiënten en risico’s voor het zorgbudget. Vergoeding vanuit het basispakket is op dit moment daarom niet maatschappelijk te verantwoorden. ZiN pleit daarnaast voor een breder debat over de maatschappelijke aanpak van obesitas.
Kosteneffectief
Het Zorginstituut kan op basis van het gebruikte ziektemodel van fabrikant Novo Nordisk niet genoeg zeggen over de kosteneffectiviteit van het medicijn. “Het gebruikte model is nog van onvoldoende kwaliteit en daarom onbruikbaar voor besluitvorming”, schrijft het Zorginstituut. Het Zorginstituut vindt het model te intransparant, er is (vermoedelijk) sprake van bias en er is sprake van gebrek aan bewijs. Daarom is meer onderzoek nodig.
Zo is volgens het Zorginstituut niet vast te stellen bij welke groepen patiënten Wegovy (semaglutide) tot de meeste gezondheidswinst leidt. Ook ontbreken studies naar het verantwoord afbouwen van het geneesmiddel bij het bereiken van voldoende gewichtsafname. En is niet bekend of langdurig gebruik blijvend effectief is. “Al deze informatie is wel nodig om te kunnen berekenen of het geneesmiddel kosteneffectief is, ofwel of de gerealiseerde gezondheidswinst in een redelijke verhouding staat tot de vraagprijs.”
Tekort
Een ander argument waar het Zorginstituut op wijst is het wereldwijde tekort aan semaglutide. Deze stof is belangrijk voor diabetespatiënten omdat het de bloedsuikerspiegel verlaagd. Sinds enkele jaren is bekend dat semaglutide helpt bij het afvallen en is er een run op ontstaan. Hierdoor is het diabetesmedicijn Ozempic bijna niet meer verkrijgbaar.
Het Zorginstituut schrijft in zijn advies dat de tekorten voor diabetespatiënten des te meer het belang onderschrijven om scherp te identificeren wie de mensen zijn die het meeste baat hebben van gewichtsverlagende medicijnen zodat deze passend ingezet kunnen worden.
Maatschappelijk debat
Ten slotte wijst het Zorginstituut op de noodzaak van een brede maatschappelijke discussie over de aanpak van obesitas. “Gaan we een mogelijk hele grote groep mensen in Nederland levenslang dure medicatie geven terwijl we nog veel niet weten over gepast gebruik van dit middel? En terwijl noodzakelijke maatregelen om de samenleving gezonder te maken uitblijven?”, zegt bestuursvoorzitter Sjaak Wijma van het Zorginstituut. Volgens hem kan de oplossing van het groeiende obesitasprobleem niet alleen bij de zorg liggen.
Omdat het vraagstuk van overgewicht urgent is en er in de komende jaren nog meer obesitasmedicijnen worden verwacht, dringt het Zorginstituut niet alleen aan op extra onderzoek naar de gezondheidseffecten van dit geneesmiddel, maar roept het de politiek op een breder debat te voeren over de maatschappelijke aanpak van overgewicht, over de inzet van preventie en die van de zorg.
Teleurstellend
Novo Nordisk reageert teleurgesteld op de beslissing. “Hoewel we blij zijn dat het Zorginstituut de noodzakelijke rol van medicijnen in de strijd tegen obesitas als chronische ziekte erkent, zijn we natuurlijk teleurgesteld in hun eerste beslissing, vooral voor de patiënten die deze medicijnen het hardst nodig hebben”, zegt de woordvoerder.
“Ons verzoek was om een vergoeding te krijgen voor een beperkte, gecontroleerde groep. Deze aanpak is in lijn met de behandelrichtlijn en zou ervoor zorgen dat patiënten die het medicijn het meest nodig hebben, vergoed toegang zouden krijgen.”
Volgens de fabrikant is het belangrijk dat het Zorginstituut de aanpak van obesitas als chronische ziekte op maatschappelijk niveau heeft benadrukt en kijkt uit naar een gesprek met zowel het Zorginstituut als andere maatschappelijke partners.
Het Zorginstituut realiseert zich dat de uitkomst van de beoordeling door het Zorginstituut voor patiënten en behandelaren teleurstellend is en nodigt de fabrikant dan ook uit om de analyse aan te passen en beter te onderbouwen.
Het is taak van het Zorginstituut om de politiek te adviseren. Nu over deels succesvolle middelen tegen “volksziekte” overgewicht. Een uniek en beperkt beschikbaar middel voor een grote zorgvraag is een economisch moeilijk besluit, maar in deze vooral een politieke kwestie ( basispakket zorgverzekering ). Het bleef in dit bericht onduidelijk welke inhoudelijke wetenschappelijke onderzoeken de twijfel aan behandelresultaten versterken en van wie ( wetenschappers professionele zorg ). Immers men verwacht kritiek van behandelaars van obesitas op dit advies. Het lijkt nu vooral een macro-economische kwestie, toch?
Tja, hier komt de vraag naar berekening van de waarde van preventie aan de orde. Hoe neem je de baten van minder gezondheidsproblemen door overgewicht, de afnemende druk op de gezondheidszorg door minder gewichtgerelateerde klachten (bewegingsapparaat, hart en vaat enz), de minder aantal arbeidsjaren die uitvallen door ziekte enz. mee in je berekening? Of zou je er gewoon vanuit moeten gaan dat die winst er zonder meer komt. Want over de werking van sematuglide is geen discussie; forse daling lichaamsgewicht. En daarmee dus ook afname van gerelateerde aandoeningen. Maar onze economen in de zorg willen er prijsberekening aan kunnen hangen. Doet me denken aan de vergelijkbare vraag waarom sigaretten gewoon niet verboden zijn; de gezondheidswinst is evident. Maar in de berekeningen vallen dan de acciijnsinkomsten weg en als mensen gezonder zijn, leven ze gemiddeld langer en trekken dan ook langer AOW. De econoom is er dan anders dan de zorgverlener snel uit; niet verbieden die sigaretten want dat kost de samenleving te veel. Misschien geldt de zelfde argumentatie wel te maken voor Wegovy.