Foto: JoyImage / Getty Images / iStock
Zorginstellingen ontbreekt het aan kennis en randvoorwaarden om de wetten in te voeren en ook leidt het implementeren van de regels tot extra administratieve lasten, wordt in het rapport opgemerkt. Ondertussen worden de doelen van de wetten maar mondjesmaat gehaald, concluderen de onderzoekers.
Dwang terugdringen
Zo dragen de wetten weliswaar bij aan bewustzijn onder medewerkers, maar van de doelstelling om dwang in de zorg terug te dringen lijkt maar weinig terecht te komen. De onderzoekers merken ook op dat dit misschien helemaal niet kan met een wet. “Daar zijn, zo wordt betoogd, hele andere dingen voor nodig (zoals een cultuurverandering, verbeteren van de financiering en kwaliteit van de zorg, beschikbaarheid van voldoende deskundig personeel e.d.). Een wet kan daar maar een zeer beperkte rol bij spelen.”
Rechtspositie versterken
Van een verschuiving van intramurale naar ambulante zorg is het ook nog niet gekomen en patiënten meer betrekken bij besluitvorming gebeurt nog maar beperkt. Hier belemmeren bijvoorbeeld de wettelijke termijnen die in de Wvggz worden gehanteerd. De beoogde versterking van de rechtspositie van patiënten en cliënten laat een gemengd beeld zien. Op sommige vlakken werken de wetten dit juist tegen.
Politiek proces
De onderzoekers wijten deze knelpunten en problemen aan het politieke proces bij de totstandkoming van de wetten. Door keer op keer elementen toe te voegen of te wijzigen, is een steeds complexer wetgevingsgeheel ontstaan, schrijven de onderzoekers. “Dit behoren alle genoemde partijen zich aan te trekken. Het adagium ‘het betere is de vijand van het goede’ is uit het oog verloren.”
Zeventig aanbevelingen
ZonMW doet in totaal zeventig aanbevelingen om de effectiviteit van de wetten te verbeteren. Maar zelfs dan is het maar de vraag of de wetten zullen doen waarvoor ze bedoeld zijn. De politiek en de zorg zelf zullen zich moeten inspannen om tot een bevredigende situatie te komen. De Wvggz en Wzd schrappen en opnieuw naar de tekentafel gaan, zien partijen niet zitten. Zij vrezen voor opnieuw een langdurig en onbevredigend wetgevingstraject.
Reactie Helder
Minister Conny Helder schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat de conclusies van het rapport hard zijn. Zij wil onder meer ook van betrokkenen horen wat de knelpunten zijn bij de uitvoering van de Wvggz. Patiënten, naasten, vertrouwenspersonen, advocaten, psychiaters, verpleegkundigen, officieren van justitie, rechters, politie en gemeenteambtenaren wordt om advies gevraagd. Op 10 november vindt hierover een bestuurlijke overleg plaats.
Over de Wzd is al een akkoord gesloten door cliënten-, branche- en beroepsorganisaties over de procedure die gevolgd moet worden als een cliënt zich verzet tegen zorg in het zorgplan. Met dit aangepaste stappenplan is er meer ruimte om individuele keuzes te maken. Helder wil dit akkoord gebruiken om een wetsvoorstel te maken.
