“Volgens de wetgeving die we nu in Nederland hebben, kan het niet”, zegt woordvoerster Silvia Pilger van de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) over het testen van eigen medewerkers. “Een werkgever mag geen medische gegevens van werknemers verwerken. Dat is niet alleen in AVG vastgelegd, maar ook in het arbeidsrecht.”
Volgens Pilger is juist bij de omgang met medische gegevens extra voorzichtigheid geboden. “Medische gegevens zijn bijzondere persoonsgegevens, het is niet zomaar wat. Als je een arts iets vertelt, is het essentieel dat hij een geheimhoudingsplicht heeft. Je hebt met je werkgever een andere verhouding dan met een arts. Daarom is dit hard dicht getimmerd.”
Uitzonderlijke omstandigheden
De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) erkent dat het zelf testen kwestieus is. “Juridisch gezien is dit niet toegestaan”, constateert de LHV op de eigen website. “Maar gezien de uitzonderlijke omstandigheden en in het belang van de volksgezondheid vinden we het te verdedigen dat huisartsen dit wel doen.”
Volksgezondheid
“Het is belangrijk voor de continuïteit van de zorg en de patiëntveiligheid dat zorgverleners in de huisartsenpraktijk snel weten of ze besmet zijn”, licht de LHV de stellingname toe. “Als LHV vinden we dat de volksgezondheid hier voorop staat. Als de wachttijden bij de teststraten lang zijn, vinden we het geoorloofd dat als een medewerker daar zelf om vraagt, de huisarts een coronatest bij die medewerker afneemt.”
Personeel kwijt
“We hebben eind september samen met het Slingeland ziekenhuis, Azora en Markenheem een eigen teststraat ontwikkeld, omdat het te lang duurde om mensen bij de GGD getest te krijgen”, vertelt Marian van Gaasbeek, specialist ouderengeneeskunde bij Zorgcombinatie Marga Klompé. “Mensen met klachten moeten dan lang thuis in quarantaine blijven. Daarmee ben je veel zorgpersoneel kwijt en dat kunnen we ons zeker nu niet permitteren.”
Oorlogstijd
“Je zit met een enorm dilemma”, zegt bestuurder Marc Vieten van Valuas Zorggroep in Zorgvisie. “Je kunt bij een verdenking van besmetting niet alle medewerkers thuis zetten, want de bewoners hebben zorg nodig. We kunnen het ons ook niet veroorloven om een besmette medewerker een dag te lang te laten werken, dus je moet maatregelen treffen. Daarbij gaat heel veel tijd gaat zitten in de coördinatie van alleen nog maar dat testen, terwijl je gewoon handen aan het bed nodig hebt. Het is tijdrovend, het kost geld, terwijl we in een soort oorlogstijd zitten. Dat is een grote frustratie.”
Rood licht
De AP wil niet aan de nood van de zorgaanbieders voorbij gaan, maar dat laat onverlet dat zelf testen van medewerkers juridisch niet is toegestaan. Pilger: “Dat is in deze periode misschien heel lastig, omdat we tegen een groot gezondheidsprobleem aanlopen. Maar als het in de wet staat dat het niet mag, dan mag het niet. Je mag ook niet door rood licht rijden.”
In theorie zou de AP sancties kunnen opleggen. “Als je een wet overtreedt zit daar wat aan vast, zo hebben we dat in Nederland afgesproken”, reageert Pilger in antwoord op de vraag of de AP gaat optreden. “Als er klachten komen, dan kunnen we onderzoek doen en kan het zijn dat er gehandhaafd wordt.”
Bezwaren
Het AP-oordeel is voor de betrokken zorgaanbieders geen verrassing. “In het kader van de AVG mag het officieel niet”, weet Van Gaasbeek. “Dat onze artsen en secretariaat uitslagen krijgen en doorbellen is oneigenlijk, dat snappen we heel goed. Maar in de procedure vragen wij actief naar eventuele bezwaren. Zo hebben we het ondervangen. Medewerkers kunnen altijd gebruik maken van GGD-route, maar eigenlijk vinden ze het alleen maar fijn dat het sneller kan.”
Zorgcontinuïteit
Van een eventuele tik op de vingers zouden ze bij Zorgcombinatie ‘niet blij worden’. “Maar de zorgcontinuïteit moet gehandhaafd worden”, stelt Van Gaasbeek. “Dat is op dit moment in V&V-instellingen een groot probleem. Ziekenhuizen kunnen afschalen, maar wij kunnen niet afschalen. We kunnen onze cliënten niet op straat zetten.”
Wat de AP betreft kan het ontbreken van een wettelijke grondslag alleen worden opgelost met een wetswijziging. De beoogde noodwet voor corona zou hier uitkomst kunnen bieden.
Lees ook: Directeur Valuas Zorggroep: ‘Zorgmedewerker moet iedere dag getest kunnen worden’
De hele (uitvoering van de) AVG is een fundamentalistisch gebeuren dat net zoveel bijwerkingen heeft als goede effecten. Voorbeeld: de CoronaMelder-app. Die is totaal anoniem; persoons- noch locatiegevens zijn te achterhalen. Toch mag hij van de AP onder geen enkele omstandigheid verplicht gesteld worden.
Dan weet je dat hij niet gaat werken, want om zelfs maar enigszins te werken moet minstens 60% van de mensen hem geïnstalleerd hebben. En die 60% gaat lang niet gehaald worden bij vrijwilligheid, zo blijkt uit ervaringen in het buitenland met gelijksoortige apps.
De AP/AVG frustreert dus de werking van een app die zeer nodig c.q. nuttig kan zijn, terwijl de GGD aan alle kanten aangeeft het bron- en contactonderzoek niet meer te kunnen doen met de huidige omvang van besmettingen. In een pandemie die tientallen miljarden kost en veel persoonlijk leed oplevert. Dat vind ik schandalig.
Dat is pas moedig leiderschap, waarin je de norm tijdelijk loslaat, totdat je een betere hebt!
Dilemma’s ontstaan nu eenmaal als de onderliggende waarden met elkaar in conflict komen en dan moet je je norm herzien.
In dit geval de onderliggende waarden ‘veiligheid’ en ‘gezondheid’ versus ‘persoons-gegevens-bescherming’.
Als het dilemma zo pijnlijk wordt als nu, moet je terug naar een heroverweging van de norm bij te stellen. Eventueel maar tijdelijk.
Tot die tijd graag vooral lef en moed om het goede te doen boven het volgen van regels die toen geen rekening hielden met de huidige omstandigheden!
Een gevleugeld gezegde leert “Nood-breekt-wet”. En dan nu dus een tijdelijke ontheffing van de AVG-plicht van, zeg eens, 6 maanden, via de noodwet Corona. Ja toch?!
Indien een burger zelf een medische test wil doen of laten doen, dan is hiervoor volgens mij geen belemmering, net als bijv. bij een zwangerschapstest. Alleen bepaalde onderzoeken zijn volgens de wet op het bevolkingsonderzoek in Nederland in principe uitgesloten, echter hier vallen Covidtesten niet onder.