Specialisten ouderengeneeskunde moeten hun diensten meer in de wijk gaan aanbieden. Een jaar geleden hevelde oud-minister Bruno Bruins voor Medische Zorg de vergoeding voor hun consulten over van de tijdelijke subsidieregeling extramurale behandeling naar de Zorgverzekeringswet (ZVW).
Van subsidieregeling naar ZVW
Verenso-voorzitter Nienke Nieuwenhuizen verwelkomde deze ontwikkeling vorig jaar in een interview met Zorgvisie. “De subsidieregeling is tijdelijk en daardoor ontbreekt de zekerheid om te innoveren. De intentie is nu duidelijk: ook thuiswonende ouderen kunnen via de ZVW aanspraak maken op specialisten ouderengeneeskunde. Daarmee is een belangrijke drempel weggenomen om bijvoorbeeld meer in te zetten op preventie.”
Ook verblijf leveren
De bedoeling was dat specialisten ouderengeneeskunde zelfstandig consulten in de wijk zouden aanbieden. Maar een jaar later is Nieuwenhuizen uitermate teleurgesteld in zorgverzekeraars. Volgens het inkoopbeleid 2021 van meerdere grote zorgverzekeraars komen zelfstandige specialisten ouderengeneeskunde niet in aanmerking voor het leveren van zorg aan kwetsbare ouderen thuis. Dat geldt ook voor specialisten ouderengeneeskunde in kleine samenwerkingsverbanden. Verenso vindt deze keuze onbegrijpelijk. Nieuwenhuizen: “Verzekeraars stellen als inkoopvoorwaarde dat specialisten ouderengeneeskunde ook verblijf leveren. Maar als je zelfstandig bent gevestigd, lever je meestal geen verblijf. Dat betekent dat alleen specialisten ouderengeneeskunde die in dienst zijn van een instelling voor vergoeding in aanmerking komen. Dan ben je dus afhankelijk van een raad van bestuur. Die moet dat inkopen bij zorgverzekeraars.”
Behandeling thuis
Volgens Verenso maakt de coronacrisis het belang van een goede behandeling van kwetsbare ouderen meer dan ooit duidelijk. “Specialisten ouderengeneeskunde behandelen de meest kwetsbaren van de samenleving. Dat doen ze in het verpleeghuis, maar ook thuis aanvullend op de huisarts en wijkverpleging. De behandeling thuis wordt door deze voorwaarden nagenoeg onmogelijk gemaakt. Dit terwijl kwetsbare ouderen ook steeds langer thuis wonen en niet onnodig naar het ziekenhuis willen. Juist in deze corona-tijd blijkt eens temeer dat investeren in goede behandeling en advance care planning thuis essentieel is”, zegt Nieuwenhuizen.
Ontmoedigingsbeleid
De inkoopvoorwaarden staan volgens Verenso op gespannen voet met de stijging van het aantal kwetsbare ouderen in Nederland. Om hun groeiende zorgvraag op te vangen is het volgens Nieuwenhuizen van belang dat er voldoende jonge artsen enthousiast worden voor het vak van specialisten ouderengeneeskunde. “Specialisten ouderengeneeskunde die als zelfstandigen of in kleine samenwerkingsverbanden werken, worden door deze voorwaarden ontmoedigd om aan de slag te gaan”, zegt Nieuwenhuizen. “Dat is niet alleen vervelend voor de patiënt die vaak behoefte heeft aan onafhankelijk advies en daarin graag keuzevrijheid wil hebben, maar ook voor de specialist ouderengeneeskunde. ”
Tekort specialisten ouderengeneeskunde
Uit eerder onderzoek van Verenso uit juli 2019, blijkt dat het tekort aan specialisten ouderengeneeskunde in de toekomst flink op kan lopen als niet tijdig wordt ingegrepen. “Het laatste wat we nu moeten willen is dat jonge en ondernemende mensen hun enthousiasme wordt ontnomen”, zegt Nieuwenhuizen.
Aanbevelingen NZa
Volgens Nieuwenhuizen negeren zorgverzekeraars het recente NZa-advies ‘Quickscan Geneeskundige Zorg voor Specifieke patiëntgroepen’. “Hierin is te lezen dat de inkoop van een ander type of nieuwe aanbieder juist goed is voor een gezonde marktdynamiek. Ook wordt verzekeraars geadviseerd om meer ruimte te bieden aan specialisten ouderengeneeskunde buiten instellingen. Wat er nu gebeurt, staat hier haaks op.” De Tweede Kamer nam nog begin dit jaar een motie aan die de minister van VWS oproept te zorgen voor structurele financiering van specialistische ouderenzorg in de wijk.
Uitholling ouderenzorg
Verenso signaleert niet alleen problemen als het gaat om de Zorgverzekeringswet. Ook op andere vormen van ouderenzorg wordt beknibbeld. Zo heeft de NZa een tariefverlaging van 4,3 procent afgekondigd vanaf 2021 voor de geriatrische revalidatiezorg (GRZ) en worden de tarieven in de Wet langdurige zorg (Wlz) uitgehold. De dialoog vooraf wat er echt nodig is voor kwalitatief goede zorg ontbreekt hier volgens Verenso. “Ongelooflijk dat dit in tijden van COVID-19 gebeurt. Het gaat hier wederom om maatregelen waarvan niet alleen specialisten ouderengeneeskunde, maar uiteindelijk vooral de kwetsbare ouderen de dupe zijn”, aldus Nieuwenhuizen.
Reactie ZN
Zorgverzekeraars Nederland (ZN) wijst erop dat zorgverzekeraars ieder hun eigen inkoopbeleid maken. “Ze kunnen daarin hun eigen voorwaarden stellen, zoals in dit geval aan de samenwerking met de specialisten ouderengeneeskunde. Zij stemmen daarover waar mogelijk af met de zorgaanbieders in hun regio”, laat ZN in een reactie per mail weten. “Zoals Verenso schrijft, vindt een aantal zorgverzekeraars het van belang om – zeker in eerste instantie – alleen samenwerkingsverbanden van specialisten ouderengeneeskunde/zorgaanbieders voor specifieke patiëntgroepen te contracteren. De specialist ouderengeneeskunde is een spil in de zorg voor ouderen. Het contracteren van samenwerkingsverbanden kan voordelen bieden voor beschikbaarheid, continuïteit en bereikbaarheid.”
Zorgplicht
Volgens ZN stellen alle zorgverzekeraars hun zorgplicht voorop. “Zij zullen dus altijd voldoende zorgaanbod bieden om aan de zorgvraag van hun verzekerden in de regio te voldoen. Zorgverzekeraars en ZN hebben regelmatig overleg met Verenso en blijven graag in gesprek over knelpunten in de specialistische ouderengeneeskunde.”
