Hoewel de gemiddelde financiële prestatie van ziekenhuizen stabiliseert, groeit de kloof tussen financieel gezonde en minder presterende ziekenhuizen in Nederland. Van de 68 algemene ziekenhuizen scoren er 15 een onvoldoende als het gaat om hun financiële prestaties, 28 ziekenhuizen scoren een 8 of hoger.
Gemiddeld genomen verslechterden de rendementen en verbeterden de solvabiliteit en liquiditeit in de sector. Het gemiddelde rapportcijfer daalde van een 7,1 vorig jaar naar een 6,8 dit jaar. Ziekenhuizen die langdurig te maken hebben met achterblijvende financiële resultaten, lopen onverminderd risico failliet te gaan.
Dat concludeert BDO Accountants & Adviseurs op basis van zijn jaarlijkse Benchmark Ziekenhuizen. Daarin rangschikt BDO 68 algemene Nederlandse ziekenhuizen op basis van hun financiële jaarverslagen van 2015. Het gezamenlijke resultaat bedroeg in 2015 253 miljoen euro, 30 miljoen minder dan een jaar eerder. BDO noemt de teruggang in de resultaten van de ziekenhuizen zorgelijk. Het risico bestaat dat gemiddeld genomen onvoldoende marge wordt gemaakt om veranderingen te realiseren en noodzakelijke investeringen, waaronder innovatie, te financieren.
Ziekenhuizen met onvoldoendes in de gevarenzone
Een aantal ziekenhuizen presteert financieel gezien jaar op jaar onvoldoende. Hun positie lijkt verder te verslechteren. De ziekenhuizen die nu een onvoldoende scoren, presteren met een gemiddeld rapportcijfer van een 3,5 slechter dan de ziekenhuizen die vorig jaar een onvoldoende scoorden. Zij scoorden vorig jaar gemiddeld een 4,5. “Als deze ziekenhuizen niet snel maatregelen nemen om hun prestaties te verbeteren, dan kan het wel eens te laat zijn,” waarschuwt Chris van den Haak, partner bij BDO en voorzitter en tevens onderzoeker bij de branchegroep Zorg.
Fusie geen garantie voor direct positief resultaat
Ziekenhuizen die fuseerden, presteren het eerste jaar na de fusie meestal slechter. Bij zes van de negen ziekenhuizen die in 2014 of 2015 fuseerden, is de financiële positie verslechterd. Bij één ziekenhuis bleef de financiële prestatie gelijk. Twee gefuseerde ziekenhuizen slaagden erin direct hun financiële positie te verbeteren. Het is volgens BDO de vraag of een fusie op lange termijn leidt tot een betere financiële performance.
Zelfreflectie en regie pakken om te verbeteren
Van den Haak adviseert ziekenhuizen zichzelf continu kritisch te bekijken. De onverminderd complexe en steeds veranderende omgeving maakt dat eisen vanuit financiers strenger worden en dat banken terughoudend zijn bij kredietverstrekking. “Ziekenhuizen moeten daarom nagaan hoe zij zowel maatschappelijke als financiële veranderingen het hoofd kunnen bieden. Zelf regie nemen in veranderprocessen is daarbij essentieel. Wacht niet af totdat andere partijen, zoals zorgverzekeraars of banken keuzes maken, maar anticipeer daarop.”
Niet alleen nieuwe businessmodellen, maar ook investeren in het verandervermogen en innovatie zijn daarbij van belang. “Ziekenhuizen doen er verstandig aan de samenwerking met andere partijen in de zorgketen op te zoeken. Daarvoor is het nodig dat de overheid inzet op vereenvoudiging van het zorglandschap.”
Het ideale model voor het ziekenhuis van de toekomst is volgens Van den Haak een organisatie waarin de belangen van medisch specialisten en het ziekenhuis volledig gelijkgericht zijn. Daarvoor is het nodig dat medisch specialisten enkel de keuze hebben tussen eigenaarschap van het ziekenhuis, een dienstverband of een combinatie van beide. BDO roept de overheid op om dit snel af te dwingen.
