Martijn Bax, country president van AstraZeneca Nederland
Want stel dat het bestaande vergoedingsproces twee keer zo snel zou kunnen – en dat is een behoorlijke prestatie voor een procesverbetering – dan nóg duurt het bijna een jaar tot een medicijn dat goedgekeurd is voor de Europese markt vergoed wordt voor Nederlandse patiënten.
Er is een structurele oplossing nodig. Eén die ervoor zorgt dat patiënten metéén toegang hebben tot innovatieve geneesmiddelen. Bij patiënten met kanker een mogelijk verschil tussen leven en dood; bij patiënten met chronische ziekte de mogelijkheid om te leven met een ziekte, in plaats van ondanks hun ziekte. In landen als Tsjechië of Griekenland zijn innovatieve geneesmiddelen tegenwoordig vaak eerder beschikbaar dan in Nederland. We zijn pijnlijk hekkensluiter aan het worden in Europa.
Twee logische stappen na EMA goedkeuring
Nadat de Europese Medicijn Autoriteit (EMA) een middel veilig en effectief heeft bevonden, start het vergoedingsproces in Nederland. Dit proces bestaat uit twee stappen: een beoordeling door het Zorginstituut, waarna een prijsonderhandeling met het Bureau Financiële Arrangementen Geneesmiddelen (BFAG) van het ministerie van Volksgezondheid volgt. Tijdens de eerste stap wordt beoordeeld wat we in Nederland voor de innovatie per patiënt willen betalen (en voor welke patiënten) en wat de totale budgetimpact in Nederland zal zijn. Dit is de basis voor de tweede stap: de daarop volgende prijsonderhandeling met de fabrikant.
Wereld op zijn kop
Tijdens dit langdurige proces wordt er van de fabrikanten verwacht dat zij het geneesmiddel ‘om niet’ ofwel gratis leveren. En hoe gek het misschien ook klinkt, tijdelijk gratis verstrekken is helemaal geen goede oplossing. Het zorgt er namelijk voor dat het nieuwe geneesmiddel, hoe innovatief ook, patiënten nog steeds slecht bereikt. Ten eerste levert gratis leveren complexe (mededingings)wettelijke problemen en beperkingen op. Ten tweede geeft gratis leveren voor artsen en apothekers een extra administratieve last, aangezien het geneesmiddel niet op een standaard manier geleverd kan worden aan ziekenhuizen. En tenslotte helpt het niet dat de verschillende fabrikanten verschillend beleid voeren op dit punt. Dit alles heeft postcodegeneeskunde tot gevolg en is daarmee oneerlijk voor patiënten van vandaag en van morgen.
De oplossing: terugwerkende kracht
Waarom zijn alle oplossingsrichtingen gefocust op versnelling, met als resultaat dat patiënten altijd wachten op het finaliseren van het gehele proces? Kunnen we niet denken in termen van een tijdelijke vergoeding voorafgaand aan de uiteindelijke vergoeding? Een structurele oplossing is namelijk om het nieuwe geneesmiddel direct na EMA-goedkeuring beschikbaar te maken voor Nederlandse patiënten, waarbij de uiteindelijke prijs met terugwerkende kracht wordt gebruikt. De twee logische, maar tijdrovende stappen die ik eerder noemde – de beoordeling door ZIN en de onderhandeling met het ministerie van Volksgezondheid – zullen altijd blijven bestaan, maar interfereren niet meer met de directe toegang voor ernstig zieke patiënten.
Deze oplossing zorgt voor snelle en gelijke toegang, voor elke patiënt, waar dan ook in Nederland. Een luchtkasteel? In Frankrijk is dit al vele jaren een realiteit en meerdere Europese landen hebben vergelijkbare slimme oplossingen. Slimmer in plaats van sneller.
