Cliënten een stem geven

Net voor corona op het wereldtoneel verscheen, kwam Christiaan van Rosmalen in dienst bij de stichting. Enerzijds om de nieuwe functie van Cliëntenvertrouwenspersonen Wzd in te richten. Anderzijds om de landelijke samenwerking op te zetten met partijen die in de andere regio’s het cliëntenvertrouwenswerk op zich nemen. Zo werd onder meer gezamenlijk inhoud gegeven aan de functie cliëntenvertrouwenspersoon Wzd, een landelijk registratiesysteem ontwikkeld en ingevoerd, en een landelijke werkwijze van het zogenaamde primaire proces vastgelegd. “Dat gebeurde op eigen initiatief van de vier aanbieders van cliëntenvertrouwenspersonen, vanuit de gedachte dat je samen verder komt.”

Een gezicht krijgen

Inmiddels telt de stichting elf cliëntenvertrouwenspersonen plus een juridisch adviseur, die bij zo’n honderdvijftig instellingen in Noord-Nederland, van klein tot groot, cliënten ondersteunen als zij ontevreden zijn of klachten hebben over onvrijwillige zorg. Een van die cliëntenvertrouwenspersonen is Marisca Wesselius. Op dit moment behartigt zij 23 kwesties van veertien cliënten. Hoe weten cliënten haar te vinden? “In het begin heb ik veel aan voorlichting gedaan bij cliëntenraden en tijdens familieavonden. Zodra corona het toeliet ben ik ook locatiebezoeken gaan afleggen. Zodat cliënten je kunnen ontmoeten. Het is belangrijk dat zij een gezicht hebben bij een cliëntvertrouwenspersoon. En dat je kunt uitleggen wat je doet en voor wie je er bent. Zo ontstaat er vertrouwen.”

Samen werken

Minstens zo belangrijk vindt Marisca het dat medewerkers van zorginstellingen van het bestaan van een cliëntenvertrouwenspersoon Wzd af weten. Zij zijn immers degenen die cliënten op het bestaan van een cliëntenvertrouwenspersoon kunnen wijzen. Medewerkers stellen die voorlichting ook op prijs. Er is volgens Marisca geen sprake van tegengestelde belangen. “Tijdens mijn voorlichting leg ik goed uit wat mijn rol en positie is. Ik ben er om recht te doen aan de rechtspositie van de cliënt. Ik werk onafhankelijk van de zorgaanbieder en ben partijdig aan de cliënt. Maar ik ben niet van de inhoud van onvrijwillige zorg. Daar gaat de zorg over.” Als dat helder is, zijn de posities duidelijk. “We willen allemaal dat het leven van een cliënt zo kwaliteitsvol mogelijk is. Alleen steken we dat in vanuit een andere professie.”

Cliënt centraal

Dat daarbij de cliënt centraal staat, is vanzelfsprekend. Nee, zelfs voorwaardelijk voor haar werk. “Ik ben partijdig aan de cliënt. Mijn werk kan ik simpelweg niet doen zonder de cliënt centraal te stellen.” En dus gebeurt er niets zonder de toestemming van de cliënt. Dat neemt niet weg dat zich ook situaties voordoen waarbij de cliëntenvertrouwenspersoon op voorhand weet dat een cliënt niet in het gelijk wordt gesteld. Marisca: “Als een cliënt bepaalde vrijheid in zijn leven wil maar aan alle kanten blijkt dat hij dat niet aankan bijvoorbeeld. In zo’n geval ben ik eerlijk naar de cliënt en probeer ik verwachtingen te managen.”

Onafhankelijkheid

Op de vraag of er sprake is van een formele rol naar de zorgorganisatie zijn Christiaan en Marisca helder. “De onafhankelijke positie van Quasir is sinds 1987 ons bestaansrecht.” Je kunt een cliënt echter niet goed ondersteunen zonder de medewerking van een zorgaanbieder, vult Marisca aan. “Je hebt elkaar nodig.” Partijen kunnen ook leren van elkaar. Ieder jaar krijgen zorgaanbieders in Noord-Nederland vanuit Quasir een jaarrapportage waarin wordt ingegaan op de werkzaamheden van het afgelopen jaar en opvallende waarnemingen rondom de Wet zorg en dwang worden benoemd. Christiaan: “Steeds meer zorgorganisaties zien ons als een extra paar ogen dat meekijkt. Dat kan heel constructief zijn.” De stichting blijft echter verre van het op beleidsniveau meedenken over de inrichting van de Wzd. “Dat heeft met onze onafhankelijke rol te maken en het partijdig zijn aan de cliënt. De verantwoordelijkheid voor beleid ligt bij de zorgaanbieder.”

Bijdragen aan kwaliteit

Cliënten een stem geven. Met aandacht kritisch kijken naar hun rechtspositie. Cliënten zijn daar blij mee, zo is de ervaring van Marisca. Cliëntvertrouwenspersonen brengen kennis mee die de cliënt zelf niet heeft of kan vergaren. En dat zorgt er niet zelden voor dat zaken in beweging komen. “Dat geeft mij het gevoel dat ik echt ondersteunend ben in hun leven en bijdraag aan de kwaliteit daarvan.”