De vergrijzing dwingt ons om de zorg effectiever, productiever en efficiënter te maken. De groep mensen die steeds ouder wordt groeit gestaag. Anderzijds krimpt het aantal werkenden – wat in de zorg nog eens extra wordt gevoeld. Toch lees ik in geen enkel politiek programma dat we het systeem structureel moeten veranderen om de kloof tussen vraag en aanbod te slechten. Terwijl de ambitie vanuit het missiegedreven innovatiebeleid van de overheid luidt dat alle mensen in 2040 gemiddeld langer leven in goede gezondheid. Al jaren is de politieke reflex, hoe begrijpelijk ook, op de korte termijn hetzelfde. Men legt vooral de nadruk op kostenbeheersing. Maar dat gaat de zorg niet productiever maken – noch de vergrijzing stoppen.
In de hele discussie rondom de uitdagingen van een dreigend zorginfarct is er relatief weinig aandacht voor medische innovatie. Terwijl innovatie juist van invloed kan zijn op efficiëntie en productiviteit. Baanbrekende medische technologie, innovatieve medicijnen en vaccins, digitalisering, robotisering en kunstmatige intelligentie. Ze dragen bij aan doorbraken in diagnostiek en behandelmogelijkheden voor verschillende ziekten en aandoeningen. En ze kunnen behandelingen efficiënter en effectiever maken. Denk bijvoorbeeld aan innovatieve behandelingen die minder belastend zijn voor een patiënt en ervoor kunnen zorgen dat hij/zij mogelijk eerder uit het ziekenhuis ontslagen wordt. Misschien zelfs niet eens hoeft te worden opgenomen – en daardoor wellicht weer eerder aan het arbeidsproces kan deelnemen. Medische innovatie, mits goed geïmplementeerd, is daarmee een van de sleutels voor de uitdagingen waar we in de zorg voor staan.
Openstaan voor verandering
We zien dat het potentieel van medische innovatie lang niet altijd optimaal wordt ingezet. Zo komt zij vaak bijvoorbeeld pas als allerlaatste optie ter sprake als de traditionele aanpak niet of onvoldoende blijkt te werken. Tegen de tijd dat er een novum wordt geïntroduceerd is de patiënt een stuk zieker dan aan het begin van het behandeltraject – wat de effectiviteit van medische innovaties niet zal versterken.
Om de opbrengst van nieuwe technologische inzichten te optimaliseren, moeten we een paar dingen doen. Een daarvan is ervoor openstaan om dingen anders te doen en echt ruimte te geven aan nieuwe mogelijkheden. Dat vraagt wellicht ook om aanpassing van het behandeltraject. Zodat we een eerlijk beeld krijgen van de werkelijke impact van innovaties – in de breedste zin des woords. Tegenover de investering die aan medische innovatie hangt, staan onder de streep mogelijk hogere opbrengsten. Zoals betere uitkomsten en het vrijspelen van zorgcapaciteit.
Innoveren doe je samen
Daarnaast moeten beoordelingskaders en financieringsmodellen worden aangepast, vooral waar het gaat om innovatieve geneesmiddelen. Door de wetenschappelijke vooruitgang kunnen we steeds gerichter specifieke (en vaak kleinere) patiëntengroepen behandelen. Meer gepersonaliseerde oplossingen betekent ook dat daar minder grote klinische studies met grote patiëntgroepen bij mogelijk zijn. Minder data vergt dan ook een andere manier van kijken naar de beoordeling van medische innovatie. ‘Pay for performance’-concepten en andere innovatieve financieringsmodellen kunnen wellicht uitkomst bieden: werkt de innovatie niet dan wordt er niet voor betaald.
Mijn pleidooi is er dan ook op gericht om niet op de rem te trappen maar gezamenlijk vooruit te kijken naar wat nodig is om dingen mogelijk te maken. Door nieuwe therapieën en technieken op het juiste moment bij de juiste patiënt in te zetten. Zodanig dat patiënten eerder toegang hebben tot nieuwe mogelijkheden én we sneller praktijkresultaten verzamelen om de effectiviteit van innovaties in de praktijk nauwkeuriger te beoordelen.
Laten we daarvoor met elkaar om de tafel gaan. Onze perspectieven delen en gezamenlijk nadenken hoe we meer ruimte kunnen geven aan medische innovatie – en daarmee de zorg effectiever en productiever maken. Want innovatie is niet een concept of een doel op zich. Het is een essentieel antwoord op de zorguitdagingen van morgen.
