Niet verblijven in een zorginstelling, maar wonen in een veilige woonomgeving. Dat is de kern van het concept Beschermd Wonen dat FAME Planontwikkeling, ZZG zorggroep en woningcorporatie Talis samen hebben ontwikkeld.
Na de nieuwbouwprojecten Eikenhorst en de Kloostertuin in Groesbeek, is half februari het complex Juliana in Nijmegen opgeleverd. Voordat de eerste bewoners er in trokken, gaf FAME een rondleiding aan vertegenwoordigers van andere zorgorganisaties en woningcorporaties.
“Beschermd Wonen is veel meer dan een gebouw”, legt Henk Vonk, directeur van FAME Groep uit. “Het is een visie op zorg waarbinnen de eigen regie van bewoners en het eigen netwerk centraal staan. Met ZZG zorggroep en veel andere zorgorganisaties werken we hier al jaren aan. Deze locatie presenteren we met trots.”
Juliana is een woongebouw voor 24 bewoners met dementie en acht bewoners met een somatische zorgbehoefte. Het complex in het oosten van het Nijmeegse centrum is gerealiseerd in opdracht van woningcorporatie Talis en in samenwerking met KlokBouwOntwikkeling. Het staat op het voormalige terrein van verpleeghuis Margriet. Meerdere personen op zaal is al lang verleden tijd. Wat echt nieuw is, is dat de bewoners hier ondanks hun intensieve zorgvraag wonen in hun eigen appartementen. De vier verdiepingen tellen steeds acht appartementen met elk een eigen slaapkamer, woonkamer, badkamer en keuken. Ze komen uit op een gezamenlijke ruimte met een buurtkamer en belevingshoeken waar bewoners elkaar ontmoeten. De etages zijn zo ingedeeld dat privacy en toezicht in balans zijn. Overal komt veel daglicht, dat biedt houvast voor mensen met dementie. Want een van de eerste dingen die zij verliezen is hun gevoel voor tijd.
Geen opname maar verhuizing
Anneke Nijhoff is conceptontwikkelaar wonen & services bij FAME. Zij werkte zo’n vijfentwintig jaar in verpleeghuizen en zag daar dat de huisvesting drastisch anders moest. “Ik zag mensen in tranen omdat ze opeens hun eigen identiteit kwijt waren. Een opname stond gelijk aan een overname van iemands leven. Ik ben van een andere filosofie, waarbij je niet wordt opgenomen, maar verhuist.” Ze vervolgt: “Ouderen zijn geen eenduidige groep en juist daarom moeten ze de ruimte krijgen om hun eigen leven te leiden. Je kunt elkaar veilig ontmoeten in een veilige woon- en leefomgeving, maar je hoeft niet op elkaars lip te zitten. De praktijk wijst inmiddels uit dat het een erg plezierig leefklimaat oplevert.”
Keuzesysteem financiering
“Traditioneel ontwikkelde je standaard volgens het handboek van het Bouwcollege en dan kreeg je dure standaardoplossingen”, zegt Nijhoff. Maar de scheiding in financiering van wonen en zorg, die voortvloeit uit de transitie, vraagt om flexibele en goedkopere oplossingen. Dit is ook mogelijk, zo tonen FAME en ZZG. Beschermd Wonen is op deze locatie bedoeld voor bewoners met een zorgzwaartepakket van ZZP 5 en hoger. Er zijn arrangementen ontwikkeld waarbij de bewoners zelf kunnen kiezen hoe ze hun zorgindicatie binnen de Wlz willen verzilveren. Dat kan hier met een ZZP, maar ook met een VPT waarbij de woning door de bewoner zelf wordt gehuurd. Het scheiden van wonen en zorg is daarmee effectief doorgevoerd voor de zwaarste doelgroepen. “Dit heeft tot gevolg dat het individuele zorgleefplan nog meer leidend wordt en medewerkers hier gericht mee aan de slag gaan”, zegt Anneke Nijhoff. Locatiemanager Erik van Pinxteren van ZZG vult aan: “Samen met de bewoners en hun familie bespreken we zowel vooraf als tijdens het wonen wat voor deze bewoner het belangrijkst is en hoe we dit met elkaar kunnen regelen.”
Cyclisch proces
Anneke Nijhoff spreekt over een omslag in denkrichting, ‘van systeemdenken naar leefwereld’. “Het leefritme wordt hier niet bepaald door de werktijden van de medewerkers”, zegt ze. In plaats daarvan luisteren de zorgmedewerkers naar de persoonlijke voorkeuren in antwoord op basisvragen als ‘wat vind u belangrijk?’ en ‘hoe kunnen we dat met elkaar regelen?’. Op deze manier ontstaat er een cyclisch proces rondom het eigen leven van een bewoner. Formele en informele zorg zijn hierin gezamenlijk actief, binnen de maatschappelijke context van gemeente, lokale organisaties, zorgverzekeraars en burgers. Na al bewezen successen binnen ZZG zorggroep, wordt dat nu ook in Juliana in de praktijk gebracht.
