Doelmatige oplossingen voor een duurzame zorg
Het doel van de zogenaamde Green Deal 3.0, die door de meeste zorginstellingen is ondertekend, is duidelijk: in 2050 moet de zorg volledig klimaatneutraal zijn. De vraag is: wat kun je als individuele instelling praktisch doen om jouw impact op het klimaat zo klein mogelijk te maken? Wat heeft zin en wat niet? En waar begin je? Want de route naar klimaatneutrale zorg is niet altijd even duidelijk, en kan voor iedere instelling anders zijn.
Op het Congres Duurzame en Circulaire Zorg, dat afgelopen juni plaatsvond in Woerden, benadrukte Lotte Sewalt, hoofd duurzame zorg bij LOGEX, dat de motivatie in de sector om iets te doen groot is. Mede-presentator Simke de Jong, Manager Huisvesting en Techniek bij Alrijne, beaamt dit. Hij ziet echter dat er een sterke neiging bestaat bij zorgbestuurders om direct te kijken naar verduurzaming van het gebouw. Hoewel dit een belangrijke eerste stap is, is het niet altijd voldoende om de doelstellingen te behalen. Maar het lijkt wel of er een blinde vlek is voor andere maatregelen die een substantiële impact kunnen hebben op de voetafdruk.
Zo wordt er maar op beperkte schaal nagedacht over het verduurzamen van de wijze waarop de zorg geleverd wordt. Zelfs als het primaire zorgproces in beeld is voor het verkleinen van de milieu-impact, is het in de praktijk lastig om hierop te handelen, want er zijn geen bruikbare inzichten waarop men kan varen. Onder de titel ‘Green deal 3.0 voor ziekenhuizen – maar hoe dan?’ liet Sewalt zien hoe een slimme aanpak kan helpen om de juiste data te ontsluiten, en hoe analyse van deze data het maken van duurzame keuzes door de zorgprofessional kan ondersteunen.
Stuurinformatie
Aan de basis van de methode staat de overtuiging van LOGEX dat goede beslissingen niet worden gedreven door data, maar door de juiste informatie op de juiste plek. Het bedrijf verzorgt uitgebreide data-analyses voor grote zorginstellingen, met name ziekenhuizen, op het gebied van bijvoorbeeld financiële planning, patiëntbetrokkenheid, inzicht in doelmatigheid van behandelingen en uitkomstregistratie, vaak ondersteund door benchmarkanalyses.
Voor de duurzaamheidstransitie geldt hetzelfde basisprincipe: beschikbaarheid van goede stuurinformatie is van essentieel belang om de klimaatimpact van de geleverde zorg te kunnen verlagen. Het is een kwestie van de juiste data vertalen naar de juiste inzichten.
Duurzame keuzes
Tijdens de presentatie liet Sewalt zien dat verduurzamingskeuzes binnen de zorg grofweg in vier gebieden kunnen worden ingedeeld: het gebouw en de infrastructuur (denk aan isolatie, installatie van zonnepanelen, een groene gevel, etc.); het gedrag (een vegetarische keuken, scheiden van afval); de zorgprocessen (slim plannen, hergebruik van materiaal) en de behandelkeuzes (videoconsulten, efficiënt gebruik van geneesmiddelen). Gelukkig is er al veel aandacht voor initiatieven binnen de eerste twee gebieden. Maar op de laatste twee gebieden ontbreekt het aan praktische handvatten. Hier zijn relevante en data-gedreven inzichten van belang – het zorgpersoneel moet over de juiste kennis beschikken om milieuwinst te behalen.
Een en ander impliceert wel dat je de ‘klimaatkosten’ van allerlei verschillende handelingen moet kunnen vergelijken. Een simpel voorbeeld is de inzet van e-consulten, die reiskilometers besparen ten opzichte van fysieke polibezoeken. Maar hoe bereken je de ecologische impact van één bepaalde verrichting? Dat is ingewikkeld, maar het is zeker mogelijk.
Maar, hoe dan?
LOGEX tapt daarvoor uit een voor hen bekend vaatje: het berekenen van de integrale kostprijs van zorgverrichtingen, een dienst die het bedrijf al bijna vijftien jaar aanbiedt. “De milieu-impact kan worden gezien als de ‘kosten’ van een zorgverrichting op specifieke indicatoren, zoals energieverbruik, afval, reiskilometers, enzovoorts,” legt Sewalt uit. “Door bestaande data over de ‘kosten’ van deze indicatoren op organisatieniveau te verzamelen en via logische stappen toe te wijzen naar afdelingen en verrichtingen, kunnen zorginstellingen de ecologische voetafdruk van zorgactiviteiten vaststellen. Dat klinkt misschien complex, maar onbewust zijn zorginstellingen al jaren bekend met dit type berekeningen. Je kunt het namelijk heel goed vergelijken met een kostprijsberekening in euro’s.”
De uitdaging (maar ook de waarde) zit in het instelling-breed uitvoeren van deze berekening, zodat er een beeld ontstaat van alle verrichtingen. Het combineren van al deze verrichtingen bij één patiënt geeft inzicht over het gehele zorgpad. Door de data van dezelfde verrichting vervolgens op verschillende afdelingen te vergelijken, kunnen hotspots worden geïdentificeerd, en kunnen afdelingen onderling van elkaar leren. Bovendien kan de zorgprofessional bij het stellen van nieuw beleid naast kwaliteit óók de milieu-impact meewegen. Zo kan men overwegen of een maatregel genoeg oplevert voor wat deze ‘kost’ aan milieuschade.
Toepassing
Er is meer goed nieuws: de benodigde gegevens om op een efficiënte manier klimaatwinst te berekenen zijn in veel gevallen al voorhanden, je hoeft ze alleen maar te analyseren in de juiste context. Het minder goede nieuws: dat gebeurt nog te weinig. Toch ziet Sewalt een grote toekomst voor deze vorm van data-analyse. Niet alleen met het oog op de bedrijfsvoering en de doelstellingen van de zorgsector op de lange termijn, maar ook bijvoorbeeld – heel praktisch – vanwege de CSRD-richtlijn, die steeds meer organisaties verplicht om te rapporteren over hun impact op mens en klimaat. Ook veel zorginstellingen krijgen hier binnen afzienbare tijd, direct of indirect, mee te maken.
Belangrijk is dat het wiel niet opnieuw hoeft te worden uitgevonden. Innovatief hergebruik van bestaande kennis kan enorm waardevol zijn voor de verduurzamingsopdracht waar de zorg voor staat. LOGEX wil zijn technische kennis op het gebied van kostprijsberekeningen samen met de sector inzetten om deze nieuwe stuurinformatie te ontsluiten. Zorginstellingen die mee willen werken aan de pilot die LOGEX hiervoor momenteel opzet, kunnen zich melden bij lotte.sewalt@logex.com.
LOGEX werd in 2008 opgericht in Amsterdam en is inmiddels met meer dan 450 data-experts actief in tien landen. Daarmee is het bedrijf Europees marktleider op het gebied van healthcare analytics. Lotte Sewalt is van huis uit wiskundige. Na haar promotieonderzoek richtte zij zich als duurzaamheidsadviseur op het meetbaar maken en kwantificeren van de milieu-impact van bedrijfsactiviteiten. Als hoofd duurzame zorg van LOGEX, waar ze sinds 2020 werkt, zet zij haar data-inzichten in voor een betere en duurzamere zorg.
LOGEX werd in 2008 opgericht in Amsterdam en is inmiddels met meer dan 450 data-experts actief in tien landen. Daarmee is het bedrijf Europees marktleider op het gebied van healthcare analytics. Lotte Sewalt is van huis uit wiskundige. Na haar promotieonderzoek richtte zij zich als duurzaamheidsadviseur op het meetbaar maken en kwantificeren van de milieu-impact van bedrijfsactiviteiten. Als hoofd duurzame zorg van LOGEX, waar ze sinds 2020 werkt, zet zij haar data-inzichten in voor een betere en duurzamere zorg.
