Veel medische activiteiten binnen een ziekenhuis leunen sterk op een moderne IT-omgeving. Sterker nog: het goed functioneren van hardware, applicaties en (soms specifieke) programma’s kan beslissend zijn voor mensenlevens.
Risc-based testen essentieel in ziekenhuis
Aanbieders van elektronische-zorgsystemen hebben een grote verantwoordelijkheid. Het is een markt met gespecialiseerde spelers én gespecialiseerde softwaretesters. Uiteindelijk zijn het immers de testers die een implementatie voor gebruik vrijgeven. Zij zullen het gebruik van de applicaties pas accorderen als volkomen vaststaat dat maximale veiligheid en continue performance gewaarborgd zijn voor artsen, verplegend personeel en patiënten.
Veel ziekenhuizen hebben een lange IT-historie. Hoe rol je binnen een dergelijke complexe organisatie nieuwe functionaliteit uit en hoe test je die programma’s vervolgens? We vragen het Jasper Sens. Hij is in dienst bij ICT-dienstverlener Salves en werkt als testmanager bij het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMCU).
“Een ziekenhuis is erg afhankelijk van IT”, weet Sens. “Tot vijf jaar geleden hadden specialisten binnen hun eigen afdeling ook eigen IT-systemen met eigen hardware en software en papieren dossiers. In feite was de IT-infrastructuur een grote lappendeken.” Die situatie werd te complex en was niet te beheren. Het invoeren van een intern Elektronisch Patiënten Dossier (EPD) keerde het tij. Het betrof een implementatie over alle afdelingen van het academisch ziekenhuis.
Geen standaardpakket
De instelling heeft nu een groot centraal systeem dat wellicht wat minder mee kan bewegen met elke individuele wens van een behandelaar, maar dat wel centraal beheerd kan worden. En dat vooral het centraal opslaan van patiëntendossiers mogelijk maakt. Zo kan de IT-afdeling bouwen aan een veilige infrastructuur waarbij alle onderdelen op elkaar zijn afgestemd. Fabrikant Chipsoft leverde met het zorgpakket EZIS het gewenste EPD. Maar met het uitrollen ervan is het werk niet af – in tegendeel. Sens: “Het is geen Office-pakket dat je uitrolt en dat iedereen meteen kan gebruiken. Het is meer een soort schakeldoos die je naar de wensen van de gebruikers inricht.”
In deze verfijnings- en uitbreidingsfase kunnen voor elke afdeling verbeteringen of uitbreidingen aan het systeem worden toegevoegd, opdat artsen, apothekers of laboranten optimaal met de software kunnen werken. Elke aanpassing moet daarbij intensief getest worden, de belangen zijn immers groot. Sens: “Door het gehele traject van mutaties op te delen in gecontroleerde en gestructureerde testfases, is het zowel voor de ontwikkelaars als voor de testers beheersbaar.” Daarnaast wordt op die manier gegarandeerd dat elke afdeling genoeg aandacht krijgt om de specifieke werkprocessen optimaal te vertalen naar EZIS. “Zo komt elke fase in de behandeling aan de beurt: van opname tot ontslag. Inclusief alle bijkomende afdelingen als radiologie, laboratorium en apotheek, en de overdracht aan de huisarts en de afwikkeling voor de zorgverzekeraar.”
Intensieve communicatie
Testen in een medische omgeving vereist continu contact met de omgeving. “We zijn voor deze opdracht dagelijks met de zorgprofessionals in gesprek.” Sens en zijn mensen willen exact weten wat de arts of laborant doet. Wat men van de systemen verwacht, welke functionaliteit men nu gebruikt en welke niet – en waarom dan niet. “Zo komen we tot de beste aanpassingen en het meest efficiënte systeem.” Sens maakt daarmee ook duidelijk dat de testers al in een zeer vroeg stadium van het project actief zijn – niet pas als de software op acceptatie staat. “Ten eerste is het heel belangrijk dat je weet wát je moet testen. Dat gaat verder dan de kwaliteit van de softwareregels. Pas als je weet wat de impact is van de applicatie, pas als je weet hoe het gebruikt wordt, kun je daadwerkelijk testen of het voldoet aan de technische én praktische eisen.” En daarbij: testen behelst meer dan alleen het beoordelen van het eindresultaat. Ook alle tussenliggende stappen – van het functioneel ontwerp tot de bètarelease – worden onder de loep genomen.
Twee werelden
Sens werkt als testmanager met vijf testers van Salves en vier interne medewerkers van het UMCU. Met dit team strijkt hij elke keer bij een andere afdeling neer. “Artsen en IT’ers vertegenwoordigen twee werelden. Uiteindelijk worden de systemen niet gebruikt door IT’ers, maar door medici. Het is daarom extreem belangrijk dat het technisch werkt zoals de specialist verwacht.” De ervaring van Sens wijst uit dat de artsen de IT-oplossing graag accepteren als eruit blijkt dat hun manier van werken begrepen is. “Maar voor sommige IT’ers is de zorgsector een relatief hiërarchische omgeving.”
Voor veel testers is Tmap nog steeds de bijbel, je moet de stappen van de methodiek aan het begin van je loopbaan bijna uit je hoofd kennen. Sens volgt de voorgeschreven stappen niet altijd: “Bij alles wat we doen, staat het resultaat voorop en dat is maximale patiëntveiligheid. We kijken daarom bij elk proces dat we testen, in hoeverre het deze veiligheid beïnvloedt.” De testmanager geeft een voorbeeld: “Voor een afdeling Spoedeisende Hulp is het extreem belangrijk dat de melding van de ambulance die onderweg is met een patiënt, goed wordt verwerkt. Gebeurt dat niet, dan leidt een relatief simpel proces als een vooraankondiging al tot levensbedreigende situaties.” Aan de andere kant van het spectrum zou het ontslag uit het ziekenhuis kunnen staan, met de rapportage naar de zorgverzekeraar. Een ingewikkeld administratief proces dat natuurlijk getest moet worden, maar bij fouten geen levensbedreigende gevolgen zal hebben. Sens: “Bij veel generieke IT-testen zou je veel aandacht aan dat ontslagproces geven, want informatie uit veel verschillende databases komt daar samen en moet vervolgens naar verschillende doelsystemen worden weggeschreven. Denk aan de zorgverzekeraar, de huisarts en wellicht het verzorgings- of revalidatiehuis. Terwijl die vooraankondiging misschien minder aandacht zou krijgen. Dat is hier dus anders.”
Risc-based testing
Sens gaat bij zijn werkzaamheden derhalve vooral uit van risc-based testing. “We laten de methodiek natuurlijk niet helemaal los. We testen niet out of the blue, je hebt je hand- en richtlijnen nodig. Maar we passen de methodie aan en spelen in op de specifieke situatie in een groot ziekenhuis.”
Meer weten, kom naar het event op 8 mei 2014: ‘Het zorgeloos testen, implementeren en beheren van een EPD’. Locatie Fort Voordorp in Groenekan.
