Martijn Bax, country president van AstraZeneca Nederland
En ook de zorg zelf draagt bij aan de uitstoot van broeikasgassen: wereldwijd is ruim vier procent van de CO2-uitstoot afkomstig van de zorg[2] en in Nederland zelfs 7 procent[3]. En dat is niet het enige probleem. Afval, grondstoffengebruik, vervuiling van oppervlaktewater – we hebben alleen al in Europa jaarlijks ruim twéé Aardes nodig om in al onze behoeften te voorzien.[4]
Dit kan zo niet langer en we moeten onze gezamenlijke voetafdruk verkleinen. De ondertekening van de Green Deal Duurzame Zorg in december laat gelukkig zien dat dat breed erkend wordt door vele zorgpartijen. Ziekenhuizen, zorginstellingen, producenten, brancheorganisaties; allen hebben zich gecommitteerd aan concrete doelstellingen.
Nu is het tijd voor de volgende concrete stap te gaan. Voor het daadwerkelijk laten slagen van de verduurzaming van de zorg, zie ik drie belangrijke randvoorwaarden:
1. Op basis van wetenschap toewerken naar concrete, innovatieve en haalbare oplossingen
Het is van fundamenteel belang dat doelstellingen én inzet voor een duurzame zorg wetenschappelijk getoetst worden, zodat meetbaar wordt welke inzet daadwerkelijk bijdraagt aan een schoner milieu en een gezondere planeet. Daarbij moet voorkomen worden dat oplossingen die op korte termijn wellicht milieuwinst op lijken te leveren, op de lange termijn alsnog veel meer schade veroorzaken.
Een voorbeeld van wat een quick win lijkt, maar een verlies is voor het milieu én voor patiënten op de langere termijn, is het wisselen naar inhalatiemedicatie zonder drijfgassen, zonder dat daar een medische indicatie voor is.[5] Verlies aan ziektecontrole als gevolg van deze wisseling bij COPD en ernstig astma leidt namelijk tot een hoger risico op ziekenhuisopnamen, die op zichzelf dan weer veel slechter voor het milieu zijn dan de inhalator.
Voor echte duurzaamheidswinst moet steeds opnieuw gekeken worden naar het héle traject dat patiënten afleggen. Op basis daarvan moeten de juiste duurzaamheidsinterventies plaatsvinden.
2. Streven naar een meer holistische benadering van duurzaamheid, waarin de patiënt en de maatschappij net zo belangrijk zijn als het milieu.
Echt duurzame zorg gaat niet alleen over het minimaliseren van de voetafdruk, maar ook over het maximaliseren van de impact: duurzame betaalbaarheid en toegankelijkheid.
De Green Deal is een belangrijk instrument voor verduurzaming, maar het is eendimensionaal. Mensenrechten en arbeidsomstandigheden, gelijke toegang tot preventie, zorg en ziektecontrole, ethisch zakendoen; allemaal zaken die minstens even belangrijk zijn om duurzaam goede zorg te waarborgen.
3. Erkennen dat we moeten samenwerken om zorg te verduurzamen. We hebben elkaar nodig.
Iedere zorgpartner heeft specifieke kennis en kan zich op basis daarvan committeren aan verduurzaming. Een inspirerend voorbeeld is de ambitie van het Erasmus Medisch Centrum om IC’s te vergroenen. Op basis van data en inzichten worden betere beslissingen genomen, om uiteindelijk te komen tot een volledig circulaire IC.
Ongeveer 50 procent van de CO2-uitstoot van de zorg komt voort uit de productie en toeleveringsketens van onder andere medicijnen en medische hulpmiddelen[6]. Verduurzaming kan plaatsvinden door de efficiëntie van het productieproces te vergroten. Hierdoor worden minder grondstoffen verbruikt en kan de CO2-uitstoot verregaand gereduceerd worden. Bij AstraZeneca willen we in 2026 98% minder CO2 uitstoten in scope 1 en 2. Om te voorkomen dat er schadelijke concentraties van bepaalde grondstoffen in het milieu komen, bestaan er uitgebreide programma’s (safe discharge). Ook is het belangrijk om inzichtelijk te maken welke impact farmaceutische ingrediënten hebben op het milieu en hoe we deze impact kunnen verkleinen. Om daar beter zicht op te krijgen, wordt door het RIVM, universiteiten en geneesmiddelenbedrijven samengewerkt aan onderzoeksproject PREMIER[7]. Een goed voorbeeld van gebundelde krachten op basis van een gezamenlijk belang.
Naar elkaar wijzen is makkelijk, maar de crisis is te groot. Wij willen een partner zijn: we hebben ons gecommitteerd aan concrete doelstellingen op het gebied van afval, schoner water, een circulair productieproces, reductie van het gebruik van grondstoffen en een CO2-negativiteit in 2030. Dat mag ook van ons verwacht worden: als wetenschappelijk gedreven bedrijf kúnnen we het verschil maken in de medicijnketen. Tegelijkertijd kunnen we met onze ervaring in de praktijk realistische inschattingen maken van wat wel en wat niet kan, en op welke termijn. Laten we daarom met alle partijen samen en in vertrouwen werken aan een gezondere zorg, een schoner milieu en een gezondere leefomgeving.
[1] https://www.who.int/news-room/spotlight/how-air-pollution-is-destroying-our-health
[2] Health Care Without Harm 2019. Health Care’s Climate Footprint, Arup, https://noharm-global.org/sites/default/files/documents-files/5961/HealthCaresClimateFootprint_092319.pdf
[3] https://gupta-strategists.nl/storage/files/1920_Studie_Duurzame_Gezondheidszorg_DIGITAL_DEF.pdf
[4] https://www.footprintnetwork.org/our-work/earth-overshoot-day/
[5] Pharmaceutisch Weekblad, 2022: CO2-voetafdruk van inhalatoren kan op vele fronten omlaag
[6] Health Care Without Harm 2019. Health Care’s Climate Footprint, Arup. https://noharm-global.org/sites/default/files/documents-files/5961/HealthCaresClimateFootprint_092319.pdf, https://www.arup.com/perspectives/publications/research/section/healthcares-climate-footprint
