Dat zei Cornelis Boersma, bijzonder hoogleraar ‘Duurzame Zorg en Innovatie’, tijdens de Dag van de preventie, in de ontbijtsessie mede mogelijk gemaakt door GSK.
Preventie van infectieziekten door vaccins, antibiotica en hygiëne, zijn de belangrijkste medische innovaties sinds de Industriële Revolutie, aldus Boersma. ‘Dit blijkt uit een onderzoek onder 11.000 medici. Het gaat hier om relatief goedkope interventies met een enorme reductie van de sterfte tot gevolg.’
Desondanks wordt er weinig geld uitgegeven aan preventie van infectieziekten, namelijk tussen de 0,1- 0,2% van het zorgbudget. ‘Dat is vreemd, gezien de voordelen van vaccins en de grote Return on Investment vanuit een zorg en breder maatschappelijk en economisch perspectief.’
Ook duurt het lang totdat een nieuw vaccin daadwerkelijk wordt gebruikt. Het ontwikkelen, toelaten tot de markt en beschikbaar komen via zorgverzekering of Rijksvaccinatieprogramma duurt tussen de 12 en 24 jaar. ‘COVID-19 heeft echter aangetoond dat het ook anders kan, als de nood maar hoog genoeg is.’
Toch zijn er nog steeds effectieve vaccins die amper gebruikt worden, door een gebrek aan informatie en kennis bij publiek en artsen. ‘Een vaccin tegen het rotavirus is sinds 2006 beschikbaar, tegen het zostervirus sinds 2009, tegen meningokokken B sinds 2013. Maar deze vaccins zijn nog niet geïmplementeerd.’
Je ziet het ook in de kosten van nieuwe middelen. ‘We zijn bereid meer te investeren in de ontwikkeling van geneesmiddelen dan in die van vaccins. We betalen zo 50.000 tot 80.000 euro voor een quality-adjusted life year (QALY) voor een geneesmiddel. Bij vaccins hanteren we standaard de ondergrens van 20.000 euro per QALY. Curatief beoordelen we dus minder streng dan preventief.’
We hebben veel geleerd van COVID-19, aldus Boersma, onder meer dat de pandemie niet alleen impact heeft op de zorg maar ook enorme maatschappelijks en economische gevolgen heeft. Vaccins kunnen daarbij helpen, en wat je dan nodig hebt is bewustwording, silo overstijgend werken, zicht op data en regie. ‘Maar denk ook aan mogelijkheden zoals het versoepelen van regelgeving waardoor een vaccin sneller kan worden ontwikkeld, en het betrekken van leveranciers bij de besluitvorming en implementatie van vaccinatie.’
We moeten van reactief naar proactief, aldus Boersma. ‘Preventie niet alleen zien als een kostenpost maar als een investering. Het is belangrijk om na te denken over implementatie, educatie en communicatie, ook als er geen crisis is.’
De essentie is anticiperen en investeren. ‘We moeten werken aan een toekomstbestendig model voor preventie. COVID-19 zien als steun in de rug voor een solide en voorspelbaar systeem, waar we allemaal als burgers en zorgprofessionals van profiteren.’
Altijd gevaarlijk als iemand preventie in relatie gaat brengen met vaccinatie. Laten we nu ‘gewoon’ eens beginnen met leefstijl e.d. en niet de gehele wereld onderdeel maken van een onderzoek naar een nog niet bewezen vaccin, zoals nu gebeurt. Er is niet voor niets veel onderzoek nodig om te bepalen wat de bijwerkingen van vaccins zijn. Laten we dat niet versnellen omdat er nou eenmaal vooral oudere mensen sterven. Trouwens het aantal doden wereldwijd na de huidge gen-prik is gigantisch. Lareb Nederland 2020: 1 dode gerelateerd aan griepvaccin. 2021: 351 meldingen van overlijden na coronavaccinatie. Wat volgt nog en wat zijn de effecten op de langer termijn?