Cliënten een waardig, autonoom bestaan geven met zoveel mogelijk vrijheid. Daarom draaide het tijdens het interactieve webinar Zorgdomotica, wat kan ik daar nou mee?! van KPN Health en Skipr. Door de inzet van alarmeringssystemen en leefstijlmonitoring krijgen cliënten een grotere bewegingsvrijheid en houden zorgprofessionals en mantelzorgers meer tijd over voor persoonlijk contact.
Maar natuurlijk gaat dat niet zomaar. Er spelen bij de invoering van zorgdomotica tal van vragen, zo bleek tijdens het webinar. Niet alleen praktische en technische vragen, maar ook kwesties van privacy. Wat betekent bijvoorbeeld het gebruik van een camera? Wat mag en wat mag niet? Hoe ga je om met de privacy van de bewoner? Hoe ga je om met de privacy van de zorgprofessional?
Kwetsbare doelgroep
Allereerst de cliënten. Het gaat hier om een relatief kwetsbare doelgroep, waarbij veel zorghandelingen plaatsvinden. Voorop staat dat deze handelingen in principe niet mogen worden vastgelegd. Cameratoezicht is niet bedoeld om zorgverleners te controleren, maar voor extra ‘ogen’ als de zorgverlener er niet is.
Er is daarbij altijd sprake van een balans tussen veiligheid, autonomie en kwaliteit van leven. Uitgangspunt is dat de cliënt zoveel mogelijk zelfstandig kan blijven. Het recht op autonomie en zelfbeschikking staat hoog aangeschreven, zelfs als er sprake is van dementie.
Verantwoord en veilig
Natuurlijk moet de zorg ook verantwoord en veilig zijn. Dan kunnen vrijheidsbeperkende maatregelen noodzakelijk zijn. De inzet van zorgdomotica is zo’n vrijheidsbeperkende maatregel. Overigens geldt dit met name voor de individuele inzet van zorgdomotica. Algemene inzet, zoals cameratoezicht in een collectieve ruimte, wordt zelden als een beperking van de vrijheid beschouwd.
De inzet van zorgdomotica moet voldoen aan allerlei voorwaarden. Als je cameratoezicht instelt, of sensoren met beeldfunctionaliteit, dan moet dit worden opgenomen in een wettelijk voorgeschreven zorgplan. In dit zorgplan staan afspraken met de cliënt, de familie, de zorgprofessionals en de zorgorganisatie. Eindverantwoordelijk is meestal een arts, bijvoorbeeld de specialist ouderengeneeskunde.
Privacy modus
Omdat zorgdomotica een vrijheidsbeperkende maatregel is, moet de inzet ervan goed afgewogen worden en alleen ingezet waar en wanneer dit nodig is. Met andere woorden: er wordt geen zorgdomotica toegepast die niet noodzakelijk is.
In principe kunnen functies zoals cameratoezicht dus uit staan of in de privacy modus (waarbij het beeld is opgebouwd uit onherkenbare blokjes). De afweging wat noodzakelijk is en wat niet, vindt plaats in een stappenplan, zoals dat onder meer in de Wet zorg en dwang is voorgeschreven. Via dit stappenplan wordt antwoord gegeven op vragen als: is dit de minst ingrijpende maatregel, worden de risico’s inderdaad kleiner en worden de doelen van het zorgplan ermee bereikt?
Passend scenario
Tijdens het webinar Zorgdomotica, wat kan ik daar nou mee?! heeft Zorgspectrum Het Zand uitgelegd op welke wijze zij zorgdomotica inzetten en hoe zij omgaan met dit privacy aspect.
Een ander voorbeeld is zorginstelling Markenheem. Deze zorginstelling maakt met elke cliënt afspraken over een passend scenario. Wat is voor deze cliënt belangrijk? Hoe ver mag hij of zij zelfstandig gaan? Welke type zorgdomotica zetten we op welke wijze in? Vervolgens wordt de software zo ingericht dat de zorgprofessional wordt gealarmeerd bij een afwijkend patroon.
Goede afspraken
Bij dit alles is het van groot belang dat er goede afspraken worden gemaakt met de cliënt of met de familie. Dit omdat datgene wat als een aantasting van de privacy wordt beschouwd, per persoon verschilt. Het gesprek hierover moet dus worden gevoerd, zeker ook bij de intake.
Minstens zo belangrijk is dat je als zorginstelling een visie ontwikkelt op wat je met privacy en zorgdomotica wilt. Welke doelen wil je bereiken en waarom, wat is haalbaar en wat is wenselijk en wat niet? Pas als je als organisatie daarover een visie hebt, kun je echt beleid gaan voeren.
Beter doorslapen
De visies van Het Zand en Markenheem kunnen hierbij als inspiratie dienen. ‘Zorgdomotica ontlast onze zorgprofessionals. Alle informatie komt handig en overzichtelijk binnen op één device. De nachtondersteuning met zorgdomotica neemt een groot deel van de werkdruk weg. Medewerkers hoeven geen controlerondes meer te lopen; het systeem vertelt ze wanneer het nodig is naar een cliënt te gaan. Cliënten kunnen beter doorslapen, er gaan geen deuren meer onnodig open en dicht. Kortom: rust, veiligheid en zekerheid, voor cliënt en zorgprofessional.’
Meer weten over zorgdomotica of een afspraak maken? Kijk op www.kpn.com/zorgvrij
