Het complexe vraagstuk van burn-out
Burn-out in de zorg is een complex probleem dat wordt veroorzaakt door een samenspel van individuele, organisatorische en maatschappelijke factoren. Hoge werkdruk, emotionele belasting, gebrek aan autonomie en onvoldoende werk-privébalans spelen een belangrijke rol. Daarnaast dragen maatschappelijke ontwikkelingen zoals digitalisering, marktwerking en personeelstekorten bij aan de toenemende druk op zorgprofessionals.
Arjen Jeninga, psycholoog en mede-auteur van het boek “Interventies voor Goed Werk”, benadrukt: “Burn-out ontstaat nooit alleen door werk, maar heeft ook te maken met jezelf, je privéomstandigheden en de groep waarin je je beweegt. Werkkenmerken zoals emotioneel zwaar werk, solistisch werken, eentonig werk of de context van het werk, zoals slechte samenwerking of gebrek aan invloed op je werk dragen wel bij aan het risico op burn-out”.
Van symptoombestrijding naar preventie
Om burn-out effectief aan te pakken, willen we graag de elementen van Goed Werk versterken. Het model van ‘Goed Werk’, ontwikkeld door Eliëns, Woldendorp en Jeninga, biedt hiervoor een kader.
Dit model is gebaseerd op zes kernkenmerken:
- Betekenisvol werk
- Veilig werk
- Grip op je werk
- Invloed op je werk
- Balans in je werk (en leven)
- Samenwerken
Door deze kenmerken te vertalen naar concrete interventies, kunnen zorgorganisaties een werkomgeving creëren die gericht is op Goed Werk en daarmee burn-out helpt te voorkomen en zo werkplezier bevordert.
Een paar oplossingsrichtingen voor de zorg:
- Professionele autonomie in balans: geef zorgprofessionals meer zeggenschap over hun werk. Dit kan door het invoeren van zelfroostering, het betrekken van medewerkers bij besluitvorming en het bieden van ruimte voor professionele ontwikkeling en het verbeteren van hun eigen werkprocessen. Dat is wat anders dan zelforganisatie.
- Verkeerde werkdruk verminderen: investeer in voldoende personeel en efficiënte werkprocessen. Maak gebruik van technologie om administratieve lasten te verlichten, zodat zorgverleners zich kunnen concentreren op hun kerntaken.
- Emotionele ondersteuning bieden: implementeer structurele ondersteuning, zoals intervisie, coaching en psychologische hulp (wanneer nodig). Creëer een cultuur waarin het bespreekbaar is om over werkstress en emotionele belasting te praten.
- Leiderschap versterken: train leidinggevenden in het herkennen van signalen van gebrek aan Goed Werk en zorg dat ze in staat zijn adequate ondersteuning te bieden. Aan het team of individueel. Stimuleer een leiderschapsstijl die gericht is op empathie, vertrouwen en waardering.
- Werk-privébalans bevorderen: bied flexibele werktijden en zorg voor goede verlof- en recuperatiemogelijkheden. Respecteer de vrije tijd van medewerkers en voorkom overbelasting door overwerk.
- Professionele ontwikkeling stimuleren: investeer in continue scholing en ontwikkeling. Bied loopbaanperspectief en mogelijkheden voor taakroulatie om het werk gevarieerd en uitdagend te houden.
Eigenlijk niets nieuws, maar waarom lukt het niet? Ons antwoord: zorg voor meer betekenis (in plaats van doelen) en zorg voor meer aandacht voor de mensen die het elke dag waarmaken.
Van theorie naar praktijk
Het implementeren van deze oplossingsrichtingen vereist een integrale aanpak en commitment van alle lagen binnen de organisatie.
Zorgorganisaties doen er goed aan om:
- Een grondige analyse uit te voeren van de specifieke burn-outrisico’s binnen hun organisatie. Wij doen dat graag in gesprek met het team en de 6 thema’s met hen te bespreken. Of we leren de managers hoe ze dat goed kunnen doen.
- Een op maat gemaakt Goed Werk actieplan te ontwikkelen, gebaseerd op de zes kernkenmerken.
- Regelmatig de voortgang te monitoren en bij te sturen waar nodig
- Een cultuur te creëren waarin openheid over werkstress en burn-out wordt gestimuleerd en aandacht is voor de factoren die goed werk creëren.
Conclusie
Door aandacht te hebben voor de kern van Goed Werk en burn-out proactief aan te pakken, kunnen zorgorganisaties niet alleen het welzijn van hun medewerkers verbeteren, maar ook de kwaliteit van zorg verhogen en personeelsbehoud bevorderen. Het is een investering die zich op de lange termijn dubbel en dwars terugbetaalt – in gezondere medewerkers, tevreden patiënten/cliënten en een veerkrachtige zorgsector.
Meer informatie over het actieplan Goed Werk? Stuur een e-mail naar Arjen Jeninga, adviseur bij CC zorgadviseurs. Lees ook het boek Interventies voor Goed Werk!
