Het is onvermijdelijk dat asset-management zijn intrede doet in de zorg, de vraag is nog even hoe precies. Tijdens de masterclass asset-management van consultancybureau AT Osborne hoorden vastgoedmanagers van verschillende ziekenhuizen wat de methode behelst. De nieuwbouwcasus van het Erasmus MC liet de noodzaak zien van asset-management.
Asset-management ofwel vermogensbeheer is afkomstig uit de financiële wereld, waarbij assets verschillende financiële producten zijn, en uit de wereld van de kapitaal-intensieve infrastructuur, zoals de olie. In de zorg betekenen assets alles wat je nodig hebt om een ziekenhuis te runnen. Te denken valt aan harde bedrijfsmiddelen zoals vastgoed en medische apparatuur, maar ook ICT, personeel en imago. Bij asset-management wordt de inzet van alle assets afgestemd op de strategie van een ziekenhuis.
Gemeenschappelijke taal
Nu is de manier waarop besloten wordt over investeringen vaak anders geregeld. Adviseur Michel van Rooijen: “Managers maken nu ieder voor zich plannen en leggen die bij de raad van bestuur op tafel. De afdeling finance & control kan niet anders dan concluderen dat het niet allemaal tegelijk kan. Er is sprake van een battle for the budget. Wat wij uitdragen is dat managers samenwerken op basis van een gemeenschappelijke visie over de toekomst van het ziekenhuis. Zoek elkaar op en probeer met behulp van asset-management een gemeenschappelijke taal te vinden, gebaseerd op Kritieke Prestatie Indicatoren (KPI) en financiële begrippen, om te zorgen dat levenscycluskosten bij elkaar passen. Dat is een fijnere en constructievere manier van werken dan hoe het nu vaak gaat.”
Overzicht
Om asset management te gebruiken heb je een overzicht nodig van de assets. In Nederlandse ziekenhuizen staat er voor 25 miljard euro aan activa op de balans. Belangrijk zorgspecifiek kenmerk is dat de belangrijkste investeringen in personeel zitten en die staan niet op de balans. Toch hoeft dat het gebruik van asset-management niet in de weg te staan, betoogt AT Osborne. Ook in mensen kun je investeren.
De afgelopen jaren zijn de investeringen in ziekenhuizen fors afgenomen. De vraag is wat er de komende jaren gaat gebeuren, maar in alle gevallen, zowel bij toenemende als afnemende uitgaven, is er meer te managen. Het Nederlands Normalisatie Instituut (NNI) heeft onlangs de veldnorm NEN ISO 55000 ontwikkeld.
Deze norm van asset-management geeft eigenaren van kapitaalgoederen niet alleen een instrument in handen om hun ‘assets’ op een doelmatige, duurzame en kosteneffectieve wijze te beheren, ook helpt het invulling te geven aan maatschappelijke verantwoordelijkheid door duurzaam beheer van gebouwen, infrastructuur, procesinstallaties en andere kostbare bedrijfsmiddelen.
Toekomst
Werken met asset-management betekent ook vooruit kijken. Bij vastgoed is dat goed te doen; bakstenen blijven minstens dertig jaar liggen. Probleem is de samenhang tussen vastgoed en de andere assets, zoals ICT. In die sector is het veel lastiger om zover vooruit te kijken. Waar het volgens AT Osborne om gaat, is ontwikkelen van een gemeenschappelijke taal om de turbulentie te managen. Een gefundeerde strategische afweging op basis van asset-management kan helpen om moeilijke beslissingen te maken en kan bijdragen aan een betere afstemming. Zo kan voorkomen worden dat een ziekenhuis in één keer nieuwbouwplannen moet laten vallen, omdat er gekozen is voor een nieuw epd. De vraag is: waar doe je het voor? Wat is de strategie van een ziekenhuis? Is dat rendement, duurzaamheid, financiële gezondheid, patiëntvriendelijkheid of een healing environment? Of alles tegelijk? Daar moet het gesprek over gaan.
In de praktijk
De nieuwbouwplannen van het Erasmus MC hebben de noodzaak laten zien van asset-management. De nieuwbouw startte in 2009. Het eerste deel is in 2013 afgerond, het tweede deel wordt eind dit jaar opgeleverd. Een belangrijk strategisch doel is een healing environment. “Ons denken over vastgoed is veranderd”, zegt Marcel Meester van het Erasmus MC. “Vastgoed is een strategisch bedrijfsmiddel en daar kun je op sturen. Dat hebben we gedaan door gebruikersvergoeding van vastgoed, met andere woorden, door gebruikers te laten betalen per vierkante meter. Dat heeft ons uiteindelijk ruimte opgeleverd. Die ruimte wordt weer ingezet om onze strategische doelen verder te verwezenlijken.”
Reacties
Met asset-management creëer je een beter gedragen besluitvorming. Vastgoedmanagers zouden het voortouw kunnen nemen met betrekking tot asset-management. De aanwezige vastgoedmanagers zijn het tijdens de workshop eens met het idee achter asset-management, zo blijkt uit de reacties. “Het zou inderdaad moeten” en “het is onvermijdelijk nu de overheid zich terugtrekt en we ons als ondernemer moeten gedragen.”
“Asset-management is onvermijdelijk”, denkt ook Marcel Barendregt, unithoofd vastgoed en infrastructuur van het Jeroen Bosch Ziekenhuis. “Daarom is gecontroleerde sturing nodig. Hapsnap beslissingen maken, kan echt niet meer. Ook al weet je niet precies waar de stip op de horizon is, je moet wel weten waar het ongeveer naar toe gaat. Asset-management geeft dan houvast, maar de slag naar de praktijk moet nog worden gemaakt, dus we hebben een vervolg nodig.”