Politie en OM
Dat blijkt uit onderzoek van de inspectie. De inspectie heeft over elke zaak steeds contact opgenomen met de politie en het Openbaar Ministerie, voor overleg en afstemming over het onderzoek naar het seksueel misbruik. De IGJ doet zelf in principe geen aangifte. “Die beslissing is aan het slachtoffer en de zorginstelling”, aldus de woordvoerder van de IGJ.
Wel vraagt de inspectie de zorginstelling een melding goed te onderzoeken. De IGJ beoordeelt daarna of het onderzoek zorgvuldig en voortvarend (binnen maximaal acht weken) is uitgevoerd door de zorginstelling. Ook ziet de inspectie toe of de maatregelen die de leiding heeft genomen “passend” zijn.
Rechtszaak
Onbekend is hoeveel keer zorginstellingen en slachtoffers aangifte hebben gedaan bij de politie en hoe vaak dat heeft geleid tot een rechtszaak. De IGJ geeft wel aan dat op grond van seksueel grensoverschrijdend gedrag het afgelopen jaar meerdere medewerkers op non-actief zijn gesteld of zijn ontslagen.
Seksueel misbruik
Vorig jaar kwamen bij de IGJ 290 meldingen binnen over seksueel overschrijdend gedrag of misbruik – in 99 gevallen had de inspectie hierover dus overleg met de politie. Het ging daarbij ook om meldingen van seksueel grensoverschrijdend gedrag tussen cliënten onderling. De meeste meldingen kwamen uit de gehandicaptenzorg (negentig) en de jeugdhulp (eveneens negentig). Uit de ggz kwamen zestig meldingen binnen en uit de ouderen- en thuiszorg dertig. Uit de andere sectoren, zoals ziekenhuizen, apothekers, tandartsen en huisartsen, kwamen weinig of geen klachten.
“Binnen de gehandicaptenzorg hebben we te maken met een groep zeer kwetsbare cliënten die niet altijd goed in staat is om voor zichzelf op te komen”, zegt de woordvoerder. “Ze kunnen ook niet altijd goed de situatie inschatten.” De IGJ wijst er op dat het “niet uitmaakt” of cliënten zelf aandringen op seks of op een seksuele relatie: “Tijdens een zorgrelatie zijn cliënten afhankelijk van zorgverleners en daarom is het nooit toegestaan.”
Einde aan contact
Als een zorgverlener een relatie met een cliënt wil aangaan, moet hij expliciet en een volledig einde maken aan elk contact met hem, schrijft de IGJ voor. Sommige beroepsgroepen eisen in die gevallen een ‘afkoelperiode’. De Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland heeft uitgebreide protocollen en handleidingen met betrekking tot seksualiteit, vriendschap, intimiteit en seksueel misbruik.
De IGJ merkt op dat praten over seksuele relaties vaak een taboe is in de zorg: “Veel organisaties in de zorg mijden het onderwerp, terwijl uit ons onderzoek blijkt dat medewerkers behoefte hebben aan voorlichting. Er zijn trainingen voor hen beschikbaar, maar het blijkt echter moeilijk om deze kennis organisatiebreed te verspreiden.” De inspectie heeft in 2016 voor de zorgsector een brochure over dit onderwerp gepubliceerd met de titel ‘Het mag niet, het mag nooit’.
