Beeld: skodonnell/Getty Images/iStock
De NZa wil breed inzetten op gezondheid. Dat is nodig om verschillen in gezondheid te verminderen en de kloof tussen zorgvraag en zorgaanbod te dichten. Die zorgkloof neemt alleen maar toe. De zorgvraag blijft groeien door de vergrijzing en medische vernieuwingen. Het zorgaanbod kan die groei, mede door de krappe arbeidsmarkt, nauwelijks bijbenen. Daardoor nemen de wachttijden en -lijsten toe. Inzetten op gezondheid moet ertoe leiden dat mensen gezonder worden, waardoor ze minder een beroep doen op professionele zorg. Zo kan de gezondheidszorg toegankelijk en betaalbaar blijven, redeneert de NZa.
Wettelijke gezondheidsdoelen
Wettelijke verankering is nodig om de brede inzet op gezondheid niet vrijblijvend te maken. Met wettelijk verankerde gezondheidsdoelen kunnen de overheid, zorgverzekeraars, zorgaanbieders, gemeenten en burgers gericht werken aan betere gezondheid. “Een gezonde samenleving is een verantwoordelijkheid die de zorg overstijgt. Daarvoor is een grotere fundamentele verandering nodig. Daarnaast is het van belang dat het zorg- en welzijnsakkoord uit het huidige regeerprogramma de verandering naar passende zorg ondersteunt”, zegt Geranne Engwirda, voorzitter van de NZa.
Gezondheid centraal
Gezondheid moet daarom centraal komen te staan in alle beleidsterreinen en de hele samenleving, vindt de NZa. Met wettelijk vastgestelde gezondheidsdoelen als “in 2040 zijn de gezondheidsverschillen tussen de laagste en hoogste sociaaleconomische groepen met 30 procent afgenomen” weten we als samenleving beter welke richting we op moeten. Tegelijkertijd geeft het partijen in het veld een gedeeld toekomstbeeld en draagt het bij aan duidelijke doelen en mijlpalen.
RVS
Eerder riepen de Raad voor de Volksgezondheid en Samenleving (RVS), hoogleraren en zeventig zorgorganisaties op tot wettelijk verankerde gezondheidsdoelen. De Tweede Kamer nam in 2021 zelfs een motie aan om gezondheidsdoelen wettelijk vast te leggen. Maar oud-minister Ernst Kuipers vond dat in 2023 nog een brug te ver. Zonder wettelijke gezondheidsdoelen blijft de inzet op gezondheid te vrijblijvend, aldus Geranne Engwirda in een interview op Zorgvisie.
Helemaal mee eens. De ambitie geldt ook voor geestelijke gezondheid en heeft haar eigen criteria:
+ 1/3 minder psychisch lijden (niet minder zorg maar minder lijden; in NEMESIS-3 termen van 24% naar 16%)
+ 1/3 minder mensen met een EPA zorgindicatie (omdat ze het ook zonder als burgers redden; van 1.5% naar 10%)
+ 1/3 minder suicides (doorheen alle levensfazen en inclusies euthanasie; van jaarlijks 1800 naar 1200)
+ 1/3 meer participatie (nu zorgen stelsels dat het ongewenst is om te werken; bijv op basis van de uitkeringen wegens psychisch lijden, niet als een economische maatregel, maar omdat mensen daadwerkelijk participeren)
+ 1/3 betere levensverwachting (mensen met een ernstige psychisch stoornis leven 20jaar+ korter; dit moet verminderen naar maximaal 14%)
+ herstel van burgerschap en reductie van stigma (door een beleid van health in all politics en de radicale toepassing van de Conventie van Rechten voor Personen met een Handicap van de Verenigde Naties)
Lijkt me een goed voorstel, maar de juridische formulering daarvan zal geen reclamespot mogen worden. Wat is bijvoorbeeld de definitie van „gezondheid“ en wat te verstaan onder „gezond bestaan“ Afwezigheid van erkende ziekten“ zal het zeker niet halen. Aantoonbare verlaging van de kans op ondergemiddeld tijdstip van overlijden? Maar ook oppassen voor discriminatie van zieken? Hoe te denken over gehandicapt ( lichamelijk, geestelijk of beiden ) ? En hoe over burgers die zichzelf ziek noemen? Voor verpleegkundigen een gouden voorstel! Immers hun beroep is ( reeds langdurig ) reeds gericht op verbetering van het gezond bestaan en verminderen van de gevolgen van ziekte ! En „wie geen doel heeft kan niet verdwalen“, toch?
Het is heel makkelijk om bewindslieden te vertellen wat ze moeten bereiken binnen welke tijd. Maar als je daarbij niet kunt aangeven hoe ze die moeten bereiken tegen acceptabele kosten, blijf je zelf ook in gebreke.
.
Dat betekent niet dat het onmogelijk is, maar wel dat je zelf met uitvoerbare voorstellen zult moeten komen. Zoals dit: om de leefstijl te verbeteren zou er een continue multimediacampage gevoerd moeten worden die duidelijk maakt hoe belangrijk het is om niet te roken, gezond en niet te veel te eten, en voldoende te bewegen.
.
Daarbij zou men periodiek het bloed moeten kunnen laten prikken om te laten meten hoe gezond men is in relatie tot die leefstijlvariabelen. Gemeten zouden dan moeten worden: de langetermijn-glucosehuishouding (HbA1c), de bloedvettenhuishouding, de bloeddruk en het niveau van de c-reactieve-proteïnetest als graadmeter voor onstekingsprocessen.