© Monika Wisniewska / stock.adobe.com
De Onderzoeksraad onderzocht de oorzaken en gevolgen van ict-storingen in een aantal ziekenhuizen. De conclusies waren van dien aard dat de aanbevelingen voor de hele sector gelden.
Bij de onderzochte voorvallen was er voor zover bekend geen sprake van letsel bij patiënten, maar er was wel een ‘verhoogde kans op schade voor patiënten’. Artsen hadden bijvoorbeeld geen toegang meer tot patiëntendossiers. Ook moesten behandelingen worden uitgesteld en patiënten worden overgeplaatst worden. In sommige gevallen was zelfs een opnamestop nodig.
‘Weinig diepgang’
Dit alles was voldoende redenen voor de Onderzoeksraad om een onderzoek te starten naar de veiligheid van patiënten tijdens ict-uitval in ziekenhuizen. De Raad stelt nu vast dat de ziekenhuizen deze mogelijke schade buiten beschouwing lieten in hun evaluaties.
In de evaluaties is dus ‘met weinig diepgang’ gekeken naar de gevolgen van de ict-uitval voor de veiligheid van de patiënten. Ook de veiligheid van patiënten die vanwege de ict-storing moesten worden omgeleid, bleef buiten beeld.
Bewustwording blijft achter
Dit alles leidt ertoe dat ziekenhuizen beperkt zicht hebben op de risico’s van ict-uitval voor patiënten, aldus de Onderzoekraad. De bewustwording blijft achter bij de toegenomen afhankelijkheid van ict. “Om de risico’s voor patiënten beter te beheersen, is meer aandacht nodig voor de gevolgen van ict-uitval voor de veiligheid van patiënten.”
De Raad doet enkele aanbevelingen. Zo dienen de crisisorganisaties in ziekenhuizen beter te worden toegerust op ict-uitval, zowel met behulp van uitgewerkte plannen als door training en oefening. Ook moet de afhankelijkheden tussen zorg en ict beter in kaart worden gebracht. Daarbij is het belangrijk om ict-systemen periodiek en in samenhang te testen.
Steeds meer incidenten
Hoewel er geen centrale registratie plaatsvindt, kan op basis van nieuwsberichten worden afgeleid dat in 2019 tenminste tien ziekenhuizen werden getroffen door een grootschalige ict-storing, aldus de Onderzoekraad. Dat zijn er aanzienlijk meer dan vijf jaar geleden, toen er in de media over slechts één grootschalige ICT-storing verslag werd gedaan.
Door het veranderend zorglandschap valt door ICT-uitval bovendien steeds vaker de zorgcapaciteit op meerdere plekken in een groter gebied weg. Zo werden bij de tien grootschalige ICT-storingen in 2019 in totaal 28 zorglocaties getroffen.
Reactie NVZ
NVZ-voorzitter Ad Melkert wijst er in een reactie op dat ict een belangrijk instrument is om de kwaliteit van zorg en de patiëntveiligheid te verbeteren. Tegelijkertijd brengt gebruik van ict nieuwe veiligheidsrisico’s met zich mee. “Het rapport helpt om hiermee aan de slag te gaan,” aldus Melkert.
Melkert wijst daarbij op het in zijn ogen ‘achterblijven’ van investeringen in ict. “Het is echt nodig dat ziekenhuizen méér in ict kunnen investeren. Die ruimte is er nu onvoldoende. Tegelijkertijd zullen we op basis van het rapport goed moeten kijken hoe we zo efficiënt mogelijk op ICT-storingen kunnen reageren en inspelen. Want het is een illusie dat risico’s volledig zijn uit te bannen.”
