“Van woningcorporaties heerst een beeld dat zij de woonzorgen van kwetsbare ouderen niet op het netvlies hebben”, zegt Krzeszewski. “Dat beeld wil ik bestrijden. Woningcorporaties hebben een belangrijke signalerende rol als het gaat over de zorgvraag van kwetsbare bewoners. Als wij die oppakken kan een hoop ellende worden voorkomen.”
Volgens Krzeszewski is het een misvatting dat de meeste ouderen per se zo lang mogelijk in hun eigen huis willen blijven wonen. “Als je hierop doorvraagt, kom je erachter dat de bereidheid om te verhuizen vooral heel laag is omdat mensen opzien tegen het gedoe dat hierbij komt kijken. Als je tijdig kunt signaleren dat er wel een andere woonwens is, kun je mensen hierbij begeleiden.”
Nieuwe woonconcepten
Staedion is met bijna 40 duizend woningen een grote huisvester in Den Haag. Samen met conceptontwikkelaar FAME is de woningcorporatie bezig om nieuwe woonconcepten te ontwikkelen en realiseren voor bewoners die ook een zorgvraag hebben. Momenteel heeft Staedion ongeveer 600 woningen in aanbouw onder de noemer Wonen met een Plus. Een voorbeeld is de Loosduinse Hof, een voormalig verzorgingshuis in de wijk Loosduinen. De oude kamers worden omgebouwd tot twee- en driekamerappartementen. De plint van het gebouw wordt ingericht voor sociaal contact. Hier nemen verschillende maatschappelijk organisaties en initiatieven van wijkbewoners hun intrek.
Voor de Plus in het concept Wonen met een Plus hanteert Staedion een brede definitie. “Het concept Wonen met een Plus is meer dan alleen het aanbieden van geschikte woningen binnen een complex”, stelt de woningcorporatie. “Het houdt ook in dat men kan wonen in een veilige woonomgeving, waarin men bereid is naar elkaar om te kijken. Wonen met een Plus kan een alternatief zijn voor de traditionele verzorgingshuizen, maar kan als woonconcept ook breder worden ingezet dan alleen voor ouderen. Met het concept wordt gestreefd naar het creëren van een vitale leefgemeenschap voor mensen die hier bewust voor kiezen, of dit nodig hebben voor het behoud van hun zelfstandigheid.”
Baas over eigen leven
Het concept Wonen met een Plus gaat sterk uit van de wensen van de boogde bewoners. “Wat blijkt”, vertelt Anneke Nijhoff van FAME. “Is dat ‘langer thuis wonen’ eigenlijk een verkeerde vertaling is van wat mensen uiten. Mensen willen vooral baas over hun eigen leven blijven. Ze willen aandacht, ze willen vriendschap, ze willen van betekenis zijn en voelen dat ze ertoe doen.”
“Het is niet voor niets dat eenzaamheid door het RIVM als een van de grootste gezondheidsvraagstukken van onze tijd heeft aangemerkt”, vervolgt Nijhoff. “Bij ouderen zijn daar twee belangrijke oorzaken voor. Enerzijds worden ze minder mobiel, ze kunnen minder makkelijk zelf iets ondernemen om de eenzaamheid tegen te gaan. Anderzijds komen hun zielsverwanten gaandeweg te overlijden. Dat los je niet op met boodschappen van ‘kom er gezellig bij’. Dat los je op door ruimte te creëren voor ontmoeting, door die faciliteren. ‘Verzilveren’ is zo’n mooi project, dat zich richt op ouderen die nog vitaal zijn en die de ruimte geeft om hun passie te beleven. Een dansleraar en gitarist van in de tachtig geven daar weer les en een gepensioneerde verpleegkundige runt de receptie van het complex.”
Openbaar toilet
Volgens Nijhoff is het van belang om netwerken rondom kwetsbare bewoners op te bouwen, maar ook te kijken naar de woonomgeving. “Een woning aanpassen is belangrijk, maar niet genoeg. Een belangrijke reden waarom veel ouderen niet meer zelf boodschappen durven te doen, is omdat er nergens een openbaar toilet is. Daarom heeft Staedion bij een project waar het bij betrokken is, ook als voorwaarde gesteld dat de supermarkt in het complex een openbaar toilet heeft. Het zijn kleine dingen die van enorme betekenis kunnen zijn en het verschil kunnen maken.”
Zorgpartners
In de complexen voor Wonen met een Plus gaat Staedion samenwerkingen aan met zorgorganisaties die kunnen voldoen aan de zorgbehoeften van de bewoners. “We doen dat met zorgpartners die ons begrijpen”, zegt bestuurder Willem Krzeszewski. “Met partners als Florence, het Leger des Heils, de Kessler Stichting, maar ook de reclassering, sluiten we convenanten af. Op dit moment wordt zo’n veertig procent van de woningen toegewezen op basis van deze convenantafspraken.”
Bij het inrichten van een woonconcept als Wonen met een Plus heeft de woningcorporatie aardig in de hand hoe de samenwerking met zorgpartners verloopt. “Voor onze woonconsulenten die in de wijken rondlopen, is het niet altijd even duidelijk wie zij moeten hebben op het moment dat zij een probleem signaleren bij een bepaalde bewoner”, zegt Krzeszewski. “Er zijn veel zorgaanbieders in een wijk actief, met uiteenlopende focus. Als een woonconsulent belt, krijgt die vaak te horen: ‘u bent bij ons niet aan het juiste adres’. Het is niet aan een woonconsulent om bij een bewoner een diagnose te stellen. Het zou fijn zijn als zorgaanbieders samen een aanspreekpunt zouden organiseren waar de woonconsulent met een signalering terecht kan, een vaste partner in de wijk.”
Volgens Krzeszewski komt de reactie ‘u bent aan het verkeerde adres’ voort uit het systeemdenken en verkokering in de zorg. Iets dat ook woningcorporaties niet vreemd is. De Staedion-bestuurder benadrukt tot slot dat samenwerking, waarbij ieder zijn rol oppakt, de sleutel is om tot een werkende oplossing te komen. “Daar kunnen veel discussies ontstaan over wie dan welke rol moet vervullen, maar de praktijk leert dat er samen wel uitkomt.”
