© lersan8910 / Getty Images / iStock
De 20.000 woningen maken deel uit van de 290.000 woningen die onderdeel zijn van de bouwagenda van het kabinet voor 900.000 nieuwe woningen tot en met 2030. Een van de pijlers van dit beleid is de bouw van zo’n 290.000 ouderenwoningen zodat ouderen langer thuis kunnen wonen en minder snel naar het verpleeghuis hoeven.
Maar Woonzorg Nederland, de grootste, landelijke woningcorporatie voor huisvesting en dienstverlening voor senioren en mensen met een beperking, zegt dat het geld nog van de plank af moet komen. “Voordat dit in een subsidieregeling vervat is, zijn we nog wel even onderweg”, zegt bestuursvoorzitter Cees van Boven.
Thuis blijven wonen
Minister Helder (Langdurige Zorg) wil niet meer plekken in verpleeghuizen creëren vanwege de personeelstekorten in de ouderenzorg. Er zijn nog 130.000 verpleeghuisplekken. Dat aantal stijgt nog even, maar moet daarna stabiel blijven. De nadruk ligt op thuis blijven wonen. Daarom moeten er meer seniorenwoningen gebouwd worden waar mensen zelfstandig kunnen wonen. De vraag is of zelfs die kleine stijging lukt. Zorgkantoren vroegen zorgaanbieders eind 2022 naar hun uitbreidingsplannen voor de komende jaren. Uit de Regiomonitor 2022 Verpleegzorg blijkt dat er voor de komende vijf jaar nog plannen zijn voor 7.000 intramurale verpleeghuisplekken, dat zijn er 1.800 minder dan in 2021.
Geen aantrekkelijke woonvormen
Probleem is de mismatch op de huidige woningmarkt. Ouderen wonen in een zeskamerwoning, terwijl die woningen juist gewild zijn bij starters en gezinnen. Doorstroming is daardoor nodig. Ouderen willen wel verhuizen, maar er is geen geschikt aanbod. “We hebben snel aantrekkelijke woonvormen nodig waar mensen weliswaar zelfstandig wonen, maar wel iets meer delen dan de lift en de brievenbus”, zegt Van Boven. “We moeten streven naar geclusterde woonvormen, waarbij ouderen niet hoeven te verhuizen als ze meer zorg nodig hebben. Tegelijkertijd moet de nadruk blijven liggen op wonen en niet op zorg, want mensen willen niet in een ‘zorggebouw’ wonen.”
Verkeerd product gebouwd
Financiering door het rijk is hiervoor nodig, stelt Woonzorg Nederland, omdat deze woningen 10 procent duurder zijn dan reguliere woningen. “De hele vastgoedsector is debet aan het bouwen van het verkeerde product de afgelopen jaren”, zegt Van Boven. “We hebben eengezinswoningen gebouwd, terwijl we hadden moeten nadenken over typen woonvormen die nodig zijn om de vergrijzing op te vangen. Er zijn wel voorbeelden van nieuwe typen woonvormen en mensen organiseren zelf nieuwe woonvormen. Er gebeurt wel wat, maar het heeft nog een paar jaar nodig om goed op stoom te komen.”
Nultredenwoningen
Voorbeelden van ouderenwoningen zijn zogenoemde nultredenwoningen zonder trappen – daar moeten er 170.000 van komen -, geclusterde woonvormen – 80.000 stuks – en geclusterde verpleegzorgplekken voor bijvoorbeeld mensen met dementie – 40.000 plekken. In november 2022 pluste minister Helder het aantal seniorenwoningen nog op van 270.000 naar 290.000.
Bouwers staan klaar
Een van de grootste algemene woningbouwbedrijven van Nederland, Heijmans, bouwt ongeveer honderd nultredenwoningen per jaar. Tot nu toe hebben zij tweehonderd nultredenwoningen gebouwd. Heijmans zegt klaar te staan om op te schalen met het concept, maar nog geen vraag te hebben gekregen voor uitbreiding.
Ook bouwbedrijf BAM Nederland heeft nog geen productieafspraken met het rijk, maar wel afspraken met gemeenten om bij te dragen aan middeldure huur- en koop-seniorenwoningen, levensloopbestendige woningen en migranten-seniorenwoningen. Het gaat volgens BAM om enkele honderden woningen.
Woonzorg Nederland moet volgens de opgave van minister De Jonge 20.000 seniorenwoningen bouwen. Ze bouwen nu ongeveer vijfhonderd seniorenwoningen per jaar.
Minder vaak inspraak omwonenden
Een ander probleem is volgens Woonzorg Nederland de verandering van en niet op elkaar afgestemd beleid en de toenemende mogelijkheden voor inspraak van omwonenden via de Omgevingswet. Iedereen wil dat er wordt gebouwd, maar graag niet in de eigen achtertuin. Het kabinet wil de tijd die nodig is om (ouderen)woningen te bouwen ook verkorten, meldde minister Hugo de Jonge (Volkshuisvesting) deze week aan de Tweede Kamer. De Jonge wil de mogelijkheden om bezwaar te maken tegen nieuwbouwprojecten beperken en de wet zo aanpassen dat tegen woningbouwprojecten nog slechts één keer beroep mogelijk is. Daardoor kunnen afgegeven vergunningen sneller onherroepelijk worden.
Urgentie
Het duurt ongeveer vijf tot zeven jaar voordat zorgorganisaties en ontwikkelaars tot een samenwerkingsovereenkomst komen. De stijgende kosten voor bouwmaterialen en energieprijzen vormen andere belemmeringen. Alle lopende projecten worden daardoor duurder. “We voelen de urgentie en pakken als grootste landelijke partij ook onze verantwoordelijkheid”, zegt Van Boven. “Maar we moeten wel aan de slag.”
