Minister Hugo de Jonge wil af van de verplichting voor gemeentes om diensten in het sociale domein Europees aan te besteden. De Jonge gaat daarvoor Europa in, samen met staatssecretaris Mona Keijzer van Economische Zaken. De bewindslieden krijgen steun uit Brussel: De Europese anti-rompslompbrigade onder leiding van Frans Timmermans raadt de commissie aan de regels snel nog eens tegen het licht te houden. Dat kan wel nog jaren duren.
Gemeenten zijn nu meestal verplicht alle zorgaanbieders in de Europese Unie de kans te geven om de jeugd- en thuiszorg voor hen te verzorgen. Maar dat is zinloos en onhandig, vindt minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid. “De zorg is geen markt, laat staan een Europese markt”, zegt De Jonge. Hij pleit sinds begin deze maand onomwonden voor het intomen van de “doorgeslagen” marktwerking in de gezondheidszorg.
Grensoverschrijdend belang
Een Poolse of Portugese zorgverlener zit helemaal niet te wachten op een opdracht in bijvoorbeeld de jeugdzorg in Vlaardingen of de thuiszorg in Vlissingen, zo schrijft De Jonge. En zou die toch voelen voor zo’n klus en de aanbesteding winnen, dan wordt samenwerken met andere betrokkenen als de gemeente en de huisarts lastig. Hugo de Jonge: “Dat zie ik dus niet gebeuren. Er is geen ‘grensoverschrijdend belang’, zoals dat heet. Maar waarom is het dan nodig om zo’n hele Europese aanbestedingsprocedure te doorlopen, die tot zoveel administratieve lasten leidt, die de continuïteit van zorg bemoeilijkt en die de samenwerking tussen gemeenten en zorgaanbieders onder druk zet? Daar moeten we dus vanaf.” Ook als een contract afloopt, is het niet altijd gemakkelijk om bij een vertrouwde behandelaar te blijven of soepel over te gaan naar een nieuwe.
Ongeduldig
In januari liet Jonge weten dat het onderwerp is voorgelegd aan het Europese REFIT-platform. Dat bestaat uit zowel stakeholders als EU-lidstaten en adviseert de Commissie over hoe regeldruk in EU-regelgeving kan worden verminderd. Het platform heeft vorige week een uitspraak gedaan. Het is het met De Jonge eens dat de Europese Commissie de regels snel moet evalueren en misschien moet aanpassen. Maar dat duurt vaak jaren. En gemeenten en de jeugd- en thuiszorg worden ongeduldig. Daarom gaan Timmermans en De Jonge vast samen kijken of er niet wat meer ruimte binnen de huidige Europese regels valt te scheppen. Daarnaast heeft de minister de Europese Commissie uitgenodigd om Nederland te bezoeken om van aanbestedende diensten en zorgaanbieders uit de eerste hand te vernemen waar zij in de praktijk tegen aan lopen.
Kostenprobleem
Aanbestedingsjurist Tim Robbe denkt dat de minister niet veel kans maakt in Europa, zo betoogt hij op 12 maart in Zorgvisie. Alle zorgaanbieders moeten de mogelijkheid hebben om in te tekenen. Robbe: “De contracten moeten open staan voor alle aanbieders die aan de voorwaarden voldoen. De minister wil een stap verder gaan door na consultatie het aantal zorgaanbieders, zonder verdere aanbesteding, te beperken en de kleintjes uit te sluiten. Daarvoor wil hij toestemming van Europa. Dat lijkt mij een kansloze missie. Het lijkt mij bovendien onwenselijk.” Afschaffen van het aanbesteden in de Wmo vormt een enorme inperking van de keuzevrijheid van patiënten en werknemers, zo vindt Robbe. Het creëren van monopolisten in wijken zal het kostenprobleem in de Wmo ook niet oplossen.
Aanbestedingsdeskundige Theo van der Linden onderschrijft dit op 14 maart in Zorgvisie. “Er is jaren aan de invoering van deze Europese wet gewerkt. Het is een beetje naïef dat de minister dan bij Brussel een wetsaanpassing eist. Zo werkt het niet.” Van der Linden begrijpt de plannen van de minister überhaupt niet. “Wie aanbesteden wil afschaffen, wil ook eerlijke concurrentie afschaffen.”
Kwaliteit
Kansloos of niet, tot de Europese regelgeving wordt aangepast zal VWS de gemeenten op verschillende gebieden ondersteunen bij de inkoop in het sociaal domein, zo is in januari vastgesteld in een plan van aanpak. Er is een kenniscentrum ingesteld bij PIANOo, er komt één digitaal informatiepunt en er ligt een handreiking over inkopen in het sociaal domein. Via programma’s en workshops worden gemeentes begeleid in het sturen op kwaliteit bij inkoop, waarbij vooral wordt gekeken naar regionale samenwerking. Het terugdringen van administratieve lasten pakt VWS op met het programma i-sociaal domein, dat gemeenten en aanbieders ondersteunt bij het standaardiseren van de administratieve afhandeling van zorg en jeugdhulp. Ook zal specifiek gekeken worden of extra ondersteuning voor kleine aanbieders nodig is. (ANP/Skipr)
