479409252
Alle zorgaanbieders in één netwerk, zorg dicht aan huis en – het belangrijkste – één aanspreekpunt voor de patiënt. Al jaren pleit Bas Bloem voor een drastisch andere invulling van de ingewikkelde zorg rondom de ziekte van Parkinson. Nu hebben neuroloog Bloem en zorginnovator Marten Munneke het geld om deze visie in de komende vijf jaar waar te maken. “Als we van ketenzorg naar netwerkzorg kunnen gaan, is er een wereld te winnen”, zegt Bloem.
Onlangs maakten het Radboudumc en zorgverzekeraar CZ bekend dat zij een proef gaan doen met een nieuw soort zorgloket voor Parkinson. De Parkinsonpatiënt heeft straks een gespecialiseerde verpleegkundige als vast aanspreekpunt. De verpleegkundige kan doorverwijzen naar de neuroloog in het ziekenhuis wanneer dat nodig is, maar ook naar andere zorgaanbieders, zoals de fysiotherapeut, als dat de zorgvraag beter beantwoordt.
“Dat is een les waarvoor we over de grens hebben gekeken”, vertelt Bloem. “Bij Kaiser Permanente (gezondheidszorgconsortium in de VS, red.) spreken ze over de ‘voice of the customer’. De nummer 1 wens van de patiënt blijkt: geef mij één persoon tot wie ik mij kan wenden met mijn vraag.”
“Patiënten verliezen in de zorg vaak het overzicht”, voegt Munneke toe. “Dat is bij Parkinson nog meer het geval, omdat de ziekte ook het ‘denken’ van de patiënt kan aantasten. Daarom willen we met dit project de mensen ook een stuk coördinatie geven.”
Proactief
De patiënt hoeft hierbij niet altijd zelf aan de bel te trekken. Een valdetector en een smartwatch monitoren de patiënt 24 uur per dag. Informatie over de bewegingen en vitale functies van een patiënt komt direct bij de verpleegkundige binnen. “Wanneer er ergens een lampje gaat branden, krijgt de patiënt een telefoontje van de verpleegkundige. Er kan direct actie op worden ondernomen, dat is proactieve zorg”, zo duidt Bloem een belangrijk verschil met de huidige zorg.
Behalve als aanspreekpunt voor de patiënt, is de verpleegkundige er ook als knooppunt in het netwerk van zorgverleners. “De vele betrokken zorgprofessionals willen allemaal de patiënt helpen”, zegt Munneke, “maar ze opereren veelal los van elkaar. De verpleegkundige moet ze met elkaar verbinden.”
Impact
Een belangrijk doel van het project is, zo stelt Munneke, om de impact van de ziekte van Parkinson op het functioneren van de patiënt te beperken. “Nu lopen we vaak achter de feiten aan”, stelt Munneke. “Als Parkinsonpatiënten bijvoorbeeld een depressie ontwikkelen, komen we daar nu pas achter wanneer de patiënt bij de dokter komt met relatieproblemen, die zo hoog oplopen dat iemand moet stoppen met werken. Dat soort grote problemen willen we voorkomen door de vinger aan de pols te houden. Het liefst zonder dat de patiënt daar al te veel van merkt, of zich constant in de gaten gehouden voelt.”
“Nu komt de patiënt drie a vier keer per jaar bij de neuroloog”, voegt Bloem toe. “Als de patiënt het goed maakt, is dat te veel. Als de patiënt wel wat mankeert, is drie maanden wachten te lang. De gezondheid van de patiënt gaat achteruit en soms volgt dan zelfs een opname in het ziekenhuis. De nieuwe werkwijze is er ook op gericht om dit soort ongeplande en kostbare opnames te voorkomen.”
Commitment
Zorg die op deze manier van de patiënt uitgaat, betekent ook een andere rol voor de betrokken medisch specialisten. “Je moet het zo zien, doordat de verpleegkundige al veel problemen wegfiltert, hoeven neurologen de patiënt minder vaak te zien”, legt Bloem uit. De verpleegkundigen, maar ook collega-specialisten kunnen, wanneer dat nodig is, altijd een beroep op de neuroloog doen. “En een academisch expert kan ook op afstand mee kijken, bijvoorbeeld door een video van een patiënt te beoordelen. Zo kan iedereen in het netwerk ook bogen op de kennis die er in het Radboudumc is.”
Het project beoogt volgens Munneke kennis bij de patiënt te brengen in plaats van andersom. “Het Radboudumc is een kenniscentrum. Wij willen niet het soort centrum worden waar patiënten van heinde en verre naartoe reizen. Wij willen dat onze kennis wordt toegepast dicht bij de patiënt, in de regio’s. Alleen in het hoogstnoodzakelijke geval zou de patiënt naar het Radboudumc moeten komen”, aldus de zorginnovator.
De collega-neurologen die in de proef gaan meedraaien, moeten nog gevonden worden. Ze worden gezocht in de ziekenhuizen in de regio rondom het Radboudumc. “We gaan heel binnenkort met het project de boer op”, zegt Bas Bloem. “Vier regionale ziekenhuizen kunnen meedoen. We vragen wel volledig commitment. Per ziekenhuis moeten een of twee maten zich volledig op het project gaan toeleggen. Daarnaast moeten de ziekenhuizen accepteren dat iemand van buitenaf, de verpleegkundige, de regie heeft. Ze kunnen het ook zo zien, die verpleegkundige krijgen ze er gratis bij.”
Experiment
De proef beoogt alle Parkinsonpatiënten in de regio te laten deelnemen, zo’n 2500 mensen. Nieuwe patiënten stromen eveneens in. Daarnaast zijn het Radboudumc en CZ een samenwerking aangegaan met de universiteit van Bristol. In Engeland nemen nog eens 1000 patiënten deel.
Volgens Bloem is de groep Parkinsonpatiënten ideaal om een dergelijk experiment mee uit te voeren. “Parkinsonzorg op zich is al complex, er is bovendien vaak sprake van multimorbiditeit, patiënten hebben ook andere ziektes. Daardoor zijn er veel disciplines bij betrokken, wat het voor de patiënt ook moeilijk maakt om te navigeren. Tegelijkertijd is de patiëntengroep klein genoeg om dit experiment mee te doen, met het geld dat we nu hebben. Diabetes is daarvoor bijvoorbeeld te groot. Maar als het model blijkt te werken moet dat ook voor grotere patiëntengroepen toegepast kunnen worden”, aldus de professor.
Voor de vijf jaar durende proef is 13 miljoen euro beschikbaar. Zorgverzekeraar CZ en het Nederlandse ministerie van Economische Zaken (de Topsector Life Sciences and Health) doen een duit in het zakje, maar de bulk, 10 miljoen euro, is een donatie van de Britse Gatsby Foundation, een fonds dat is opgericht door David Sainsbury, van de supermarktketen Sainsbury’s. “Het contact is gemaakt nadat een Engelse patiënt, met contacten bij het fonds, naar ons werd doorverwezen, omdat wij ook internationaal bekend staan om onze expertise”, vertelt Munneke. “Zij zijn niet over een nacht ijs gegaan. Wij hebben een stevig projectplan moeten indienen.”
“De extra kosten zullen naar verwachting zo’n 300 euro per patiënt per jaar zijn”, vervolgt professor Bloem. “Er is ook geld voor wetenschappelijk onderzoek. Ieder jaar worden de zorgdeclaraties via Vektis bekeken om te zien hoe veel zorg patiënten in het nieuwe systeem gebruiken. Zo kun je een vergelijking maken met andere regio’s, tussen de nieuwe en de oude zorg. Daarnaast laten we ook alle deelnemers terugkomen voor een formele meting en lopen er tijdens het experiment verschillende klinische trials.”
Duurzaam
De neurologen van het Radboudumc denken een jaar bezig te zijn om het project op poten te zetten. Het succes hangt volgens Bloem van een aantal factoren af. “Het afleren van het oude wordt misschien nog het moeilijkst”, denkt hij. “Dat is een kwaal van de hele zorg, die is daar niet goed in. Gaat de neuroloog werkelijk stoppen met patiënten vier keer in het jaar laten langskomen?”
“In de tweede plaats hebben we op de langere termijn een probleem om het duurzaam gefinancierd te krijgen. Ook ParkinsonNet wordt nog steeds bekostigd uit tijdelijke potjes. Daarom moeten we snel met meer zorgverzekeraars gaan praten. Het nieuwe project kost ze niks. De zorg krijgt juist een injectie van 13 miljoen euro. We vragen alleen of ze vanaf dag 1 mee willen denken en of ze het – nadat is gebleken dat het werkt- daarna structureel willen financieren.”
Bloem denkt daarbij aan een nieuwe bekostigingsvorm. “Dat gaat misschien wel naar populatiebekostiging toe. Je kan je daarbij voorstellen dat 10 duizend patiënten a 1200 euro worden vergoed, met een netwerk-DOT. Dan kan het netwerk zelf bepalen welke zorg daarmee wordt ingehuurd. Dit zou betekenen dat zorgaanbieders betaald krijgen omdat zij onderdeel zijn van het netwerk, niet omdat ze een bepaalde handeling hebben verricht.”
Een derde opgave wordt volgens Bloem om de juiste verpleegkundigen te vinden. “Eén verpleegkundige is er straks voor zo’n vierhonderd patiënten. We hebben er dus zes nodig en zoals bekend is er op dit moment in heel het land een tekort aan gespecialiseerd verpleegkundig personeel. Die zoektocht begint dan ook per direct.”
—
