Het gebrek aan verpleegkundige inbreng in het Outbreak Management Team (OMT) spreekt wat Bussemaker betreft boekdelen. “Ik ben benieuwd wat er na een evaluatie van deze crisis wordt gezegd over de inbreng van deze beroepsgroep”, zegt Bussemaker in Skipr Quarterly 03/2020. “In de lobby van belangen worden zij minder gehoord. Daar zijn het nog altijd vooral mannen die de dienst uitmaken.”
Volledig ten onrechte vindt Bussemaker, “want naast artsen zijn verpleegkundigen fundamenteel voor onze gezondheidszorg. Zij staan dicht bij de patiënten. En wijkverpleegkundigen zien bij mensen thuis hoe het daar loopt.”
Absurde ervaring
Als staatssecretaris probeerde Bussemaker de beroepsgroep ter wille te zijn door een einde te maken de vijfminutenregistratie in de wijkverpleging. Deze poging strandde op bezwaren van zulke uiteenlopende stakeholders als zorgverzekeraars en cliëntenorganisaties. In retrospectief noemt Bussemaker deze gang van zaken één van haar ‘meest absurde politieke ervaringen’. “Achteraf denk ik: hadden we het toen maar van bovenaf opgelegd”, zegt Bussemaker. “Want deze registratie is een enorme tijdsverspilling en leidt tot demotivatie van verpleegkundigen. Met in het verlengde: personeelstekorten.”
Beproeving
Als mantelzorger maakte Bussemaker de afgelopen jaren ook persoonlijk kennis met de zorgbureaucratie.“Hoewel ik als geen ander de weg in de zorg ken, was het ook voor mij nog een beproeving”, verzucht Bussemaker. “Een voorbeeld was het regelen van vervoer. Ziekenvervoer gaat via de Zorgverzekeringswet en lokaal vervoer via de Wmo. Maar moesten we wat verder weg, dan ging het weer via Valys.”
Muur
Deze bureaucratie is wat Bussemaker betreft een grote sta in de weg voor broodnodige burgerinitiatieven, zoals zorgcoöperaties. “Dat wordt nu bijna tegengewerkt. Wie een ouderenwoning wil bouwen, loopt tegen een muur aan van bureaucratie.”
Onontwarbare kluwen
Volgens Bussemaker is de makke van het Nederlandse zorgstelsel “dat we laag op laag hebben gebouwd”. Bussemaker: “Tussen politiek en professional zit een onontwarbare kluwen van ‘sturingsnetwerken’ met organisaties als NZa, de ACM, het CIZ, het CAK en de zorgverzekeraars. Die doen natuurlijk hun best, maar al die organisaties werken vanuit hun eigen kaders. Ieder heeft zijn eigen belang en een net iets andere opvatting over het publieke belang. Deze complexiteit vertraagt verbeteringen. Veranderingen bereiken professionals niet. Dit veroorzaakt frustratie, verwarring en weerstand bij mensen die het werk doen én mensen die zorg nodig hebben.”
Urgentie
Dat het stelsel in beweging moet komen, is volgens Bussemaker evident. “In 2040 heb je twee keer zoveel ouderen, twee keer zo weinig mantelzorgers, twee keer zo weinig professionals en een enorm woningtekort. De urgentie om tot doorbraken te komen is heel erg groot.”
Boost
Bussemaker denkt dat de coronacrisis als versneller kan optreden. Dat mag ironisch heten want tezelfdertijd legt de coronacrisis volgens Bussemaker allerlei aspecten van systeemfalen bloot, zoals een gebrek aan samenwerking tussen versnipperde organisaties en de slechte voedingsbodem voor innovaties. Tezelfdertijd ziet Bussemaker onder druk van de crisis iets anders gebeuren: “Het samenwerken heeft een boost gekregen en obstakels voor innovaties zijn als sneeuw voor de zon verdwenen.”
Lees het volledige interview met Jet Bussemaker, geschreven door Joost Bijlsma, in Skipr Quarterly
