© akinbostanci / Getty Images / iStock
Het kabinet-Schoof is van plan om de komende jaren flink te bezuinigen op het ambtelijk apparaat van de Rijksoverheid. De bezuinigingen lopen tot bijna 1 miljard euro in 2029.
Bezuinigingen op kerndepartementen
Het kabinet heeft daarbij als randvoorwaarde gesteld dat deze bezuinigingen niet ten koste mogen gaan van de uitvoering. De bedoeling is de bezuiniging vooral te vinden binnen de zogeheten kerndepartementen. Dat zijn Algemene Zaken (AZ); Buitenlandse Zaken (BZ); Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK); Defensie (Def); Economische Zaken en Klimaat (EZK), inclusief Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV); Financiën (Fin); Infrastructuur en Waterstaat (IenW); Justitie en Veiligheid (JenV); Onderwijs , Cultuur en Wetenschappen (OCW); Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW); Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
Productiviteitsverbetering
Tegen deze bezuinigingen bestaat veel weerstand, omdat hierdoor het landsbestuur onder druk zou komen te staan. De vrees dat de geplande bezuinigingen op het ambtelijk apparaat van de Rijksoverheid de prestaties van het landsbestuur onder druk zetten lijkt ongegrond. De elf kerndepartementen blijken veel ruimte te hebben voor productiviteitsverbetering. Dat blijkt uit een analyse van Jos Blank, wetenschappelijk directeur van de Stichting IPSE Studies, op MeJudice. Met de productiviteitsverbetering is de ingeboekte bezuiniging geheel te dekken.
Inhuur extern personeel
Hiervoor is het wel belangrijk dat de ministeries beleid ontwikkelen om de inhuur van extern personeel en het aandeel van de inzet van materiële middelen verder te verminderen. Adequaat personeelsbeleid, zoals het verminderen van het ziekteverzuim, speelt hierin ook een belangrijke rol. Er zit bij sommige kerndepartementen nog meer ondoelmatigheid in hun organisatie. Vreemd genoeg vindt de huidige regeringscoalitie doelmatig werken blijkbaar geen goed idee gezien de zinsnede uit het Hoofdlijnenakkoord waarin zij stellen dat “de bezuiniging niet is op te vangen door efficiënter te gaan werken”, stelt Blank.
VWS: 72 miljoen euro productiever
Wel bestaan er grote discrepanties tussen de bezuinigingen en de productiviteitsruimte per kerndepartement. Uit het onderzoek blijkt dat voor de kerndepartementen IenW en VWS de bezuinigingen binnen de productiviteitsruimte blijven. VWS heeft ruimte voor 72 miljoen euro en wordt voor ‘slechts’ 69 miljoen euro ingeboekt in 2029.
Anders verdelen bezuinigingen
Voor EZ(K), OCW, SZW en JenV geldt dit echter niet. Te vrezen valt dat deze kerndepartementen aan prestaties gaan inboeten. Anders verdelen van bezuinigingen over de departementen lijkt daarom verstandig. In het huidige voorstel gaan juist de meest productieve kerndepartementen het gelag betalen, terwijl de minst productieve kerndepartementen grotendeels buiten schot blijven. Deze onevenwichtigheid in de plannen gaat waarschijnlijk wel gevolgen hebben voor de prestaties van het landsbestuur, concludeert Blank.
Hoewel ik het IPSE hoog aansla en dit type analyses sterk toejuich, kan het toch niet anders dan dat we de resultaten uit dit onderzoek met een slag om de arm benaderen. Want hoezo is het aantal Kamervragen een indicator voor de productie? En programma-uitgaven kunnen bestaan uit lumpsum delen of uit vele kleine P*Q uitgaven die veel meer tijd vragen, etc. Ook kan complexiteit sterk verschillen (denk aan complexe EU-dossiers of regelingen) en is het lastig dit in 1 indicator te vangen. Pas dus op met het noemen van concrete bedragen voor bezuinigingen.