De onderzoekers deden een literatuurstudie en interviews naar manieren om de personeelstekorten in de zorg tegen te gaan. Zorginstellingen werken zelf bijvoorbeeld aan het verhogen van de instroom van medewerkers of het behoud van medewerkers. Ook probeert men met nieuwe technologie de zorgvraag te verlagen en de productiviteit te verhogen. Maar als maatschappij inzetten op welzijnswerk zou de meeste voordelen bieden vanwege de preventieve werking die daaruit voorkomt, zien de onderzoekers.
Helpdesk
Een voorbeeld is een project van een huisartsenpraktijk in Den Haag. Die heeft sinds drie jaar een helpdesk voor geldzaken, op initiatief van de gemeente. “Geldzorgen kunnen de oorzaak zijn van stressgerelateerde lichamelijke klachten, maar zijn moeilijk bespreekbaar”, zegt de betrokken huisarts in het onderzoek. “De aanwezigheid van de helpdesk in ons pand maakt het voor de huisarts makkelijker om het onderwerp bij cliënten aan te kaarten en ze door te verwijzen als dat nodig is.”
Voor het project liep, kwamen cliënten van de praktijk soms wel twintig keer langs met vage klachten. Doordat iemand niet graag vertelde over eventuele geldproblemen bleef het onderwerp liggen en bleven klachten aanhouden. Door goed contact met welzijnsorganisaties worden cliënten makkelijker en sneller doorverwijzen naar deze organisaties en juist minder naar het ziekenhuis.
Vrijwilligers
In eerdere onderzoeken werd gekeken naar teams van vrijwilligers die zich bezighouden met de re-integratie van iemand die net een behandeling heeft gehad. Zo wordt de kans op een heropname verkleind. In het Verenigd Koninkrijk is een project waar jongvolwassenen in contact worden gebracht met een ouder persoon die zorg nodig heeft. De verzorgende komt bij de oudere inwonen en wordt gecompenseerd voor huisvesting, korting op boodschappen en verzekeringen.
Positieve effecten
Door in te zetten op welzijnswerk en het werken aan positieve gezondheid kunnen medische problemen worden voorkomen of al in een vroeg stadium worden opgelost, met een lager beroep op huisartsen, fysiotherapeuten, ggz-specialisten en de ouderenzorg als gevolg. Er zijn meer maatschappelijke en financiële voordelen. Een verschuiving van zorg naar welzijn heeft een positief effect op de economie en op de arbeidsmarkt, bijvoorbeeld door een lager ziekteverzuim, hogere arbeidsparticipatie en -productiviteit. “Ook heeft het welzijnswerk een positieve uitwerking op de leefbaarheid en sociale cohesie in wijken, op het gevoel van veiligheid bij inwoners en werkt dit door in een afname van criminaliteit.”
Preventieschil
De onderzoekers pleiten daarom voor een preventieschil op gemeentelijk niveau waarbij de verschillende soorten welzijnswerk elkaar kunnen aanvullen en versterken. Maar hiervoor is wel nodig dat iemand duidelijk verantwoordelijkheid heeft en dat er structureel wordt geïnvesteerd. Volgens de onderzoekers ligt een specifieke uitkering aan gemeenten het meest voor de hand liggend. “De middelen zijn dan geoormerkt, wat borgt dat ze ook worden besteed aan preventie.”
Tekort blijft
Maar, merken de onderzoekers op, ook met meer preventie blijft het personeelstekort in de zorg groeien. Zij verwijzen naar eerdere prognoses van ABF Research. Volgens de laatste voorspellingen bedraagt het tekort zo’n 135.000 medewerkers als er niks verandert, maar met meer preventie daalt dit tekort naar 115.000 zorgmedewerkers.
