In vrijwel elke denkbare coalitie zijn de VVD (41 zetels) en PvdA (39 zetels) tot elkaar veroordeeld. Hun visies op het stelsel in de curatieve zorg staan haaks op elkaar. Dat is complicerend voor het formatieproces, aangezien de zorg een belangrijk thema in de verkiezingscampagne was.
Er bestaat diverse manieren waarop huidige stelsel gehandhaafd blijft naar de wens van de VVD en eventuele andere partijen, terwijl er stevige handreikingen naar de PvdA worden gedaan, zodat beide partijen tevreden kunnen zijn. Dat stellen Gerard Adelaar en Leo Melissen, respectievelijk werkzaam bij Axon Connect, analisten in de zorg, en Brabers, specialisten in marktregulering.
Het uitgangspunt zal in elk geval het huidige zorgstelsel zijn. De VVD en een coalitiepartij zullen volgens Adelaar en Melissen namelijk, zeker nu bezuinigd moet worden en het begrotingstekort tegen het door Brussel toegestane tekort aanschommelt, niet akkoord gaan met een rigide geldverslindende stelselwijziging. Bovendien is het volgens het CPB erg onzeker of zo’n ingrijpende stelselwijziging in de zorg op korte termijn uitvoerbaar is.
Centraal gereguleerde elementen
De VVD en PvdA zouden centraal gereguleerde elementen kunnen aanbrengen. “Een partij als de PvdA kan ze claimen als bewegingen naar een meer centraal gereguleerd stelsel. Andere partijen halen ze binnen als eigen programmapunten. Denk aan onderwerpen als concentratie/aanbesteding van topreferente zorg en het onder de vergunningsplicht van de Wbmv brengen van een aantal ziekenhuisfuncties. Met convenanten die de volumegroei beperken, kan de PvdA de boodschap uitdragen dat de markt wordt beteugeld. Dat geldt ook voor door de overheid gearrangeerde financiële afspraken met farmaceuten over voorwaardelijke vergoeding van dure middelen”, aldus Adelaar en Melissen.
Prikkels voor verrichtingen
Een punt van kritiek op het huidige zorgstelsel is dat professionals nu geprikkeld zijn om veel verrichtingen uit te voeren in plaats van zich primair te focussen op de kwaliteit van leven van de patiënt. “Een omslag op dit punt is een in de politiek en het veld breed levende wens. Afgesproken kan worden, om te experimenteren met bekostiging op basis van gezondheidswinst. Omdat dit in vele varianten op populatieniveau plaatsvindt, ligt hier een uitgelezen mogelijkheid om met een speerpunt te komen waarmee zowel voor- als tegenstanders van het huidige stelsel thuis kunnen komen. Populatiebekostiging lijkt namelijk op een budgetvariant. Mocht alsnog gekozen worden voor een stelsel dat meer elementen heeft van de budgetvariant van de PvdA, dan is dit ook zo ongeveer het enige punt waarop dit voor andere partijen te verkopen zou zijn”, stellen Adelaar en Melissen.
Optimaliseren inhoud recht op zorg
Wat betreft het recht op goede zorg is een mogelijke coalitie-afspraak een percentage van het budget voor curatieve zorg te reserveren voor het doorlichten van bestaande behandelingen op hun meerwaarde, stellen Adelaar en Melissen. Daarbij moet volgens hen de nadruk liggen op behandelingen met een hoog macrokostenbeslag. “In tegenstelling tot allerlei beperkende voorwaarden vanuit de overheid, wordt met dit beleidspunt een evenwicht bereikt tussen de noodzaak tot beheersing van de zorgkosten enerzijds en de professionele autonomie van artsen anderzijds. Hier ligt een mooie taak weggelegd voor het Kwaliteitsinstituut voor de zorg. Geen enkele partij zal tegenstander zijn van het verbeteren van het recht op zorg, terwijl een partij als de PvdA, die meer overheidsingrijpen voorstaat, kan claimen dat de overheid zich meer gaat bezighouden met de invulling van het recht op zorg.”
Zorg in de buurt
Veel partijen zijn een groot voorstander van versterking van de eerste lijn en zorg in de buurt. De PvdA trekt hier als enige partij veel geld voor uit, namelijk 1 miljard euro.”Dat er unanieme overeenstemming is over het belang van de eerste lijn, opent hier mogelijkheden. Een budgettair verantwoorde intensivering voor de eerste lijn zou een handreiking kunnen zijn richting de PvdA, omdat er geen alternatief zorgstelsel komt. Dit is inhoudelijk te verdedigen: de laatste jaren kreeg concentratie van complexe zorg de aandacht, nu is het tijd voor versterking van zorg in de buurt. Hierbij valt tevens te denken aan maatregelen als een prestatie onderlinge dienstverlening tussen huisarts en specialist en één financieel kader voor eerste en tweede lijn. Daarbij zal geld overgeheveld worden uit de tweede naar de eerste lijn. Dat is door de VVD te verkopen als een doelmatigheidsverhaal, waarbij tevens de zelfredzaamheid van de burger middels zorg in de buurt wordt versterkt.”
Verdeling zorgkosten
“De PvdA heeft stevig gepleit voor het inkomensafhankelijker verdelen van de zorgpremies. Aan dit pleidooi zou tegemoetgekomen kunnen worden, door de nominale premie te verlagen en het verlaagde aandeel terug te laten komen in een aanpassing van het inkomensafhankelijke deel (percentage en plafond). De zorgtoeslag, bedoeld als inkomensafhankelijke tegemoetkoming voor het nominale deel, kan dan beperkt of afgeschaft worden. Dit laatste is een wens van de linkse partijen, maar kan door rechtsere partijen verkocht worden als beperking van de bureaucratie en het rondpompen van geld – zo’n tweederde van de Nederlandse verzekerden ontvangt zorgtoeslag”, stellen Adelaar en Melissen.
